• zmodyfikowana skala Borga
• skala Visual Analog Scale (VAS)
• skala Medical Research Council (MRC)
• skala Cancer Dyspnea Scale (CDS).

Zmodyfikowana skala Borga

To prosta skala zawierająca się w granicach od 0 do 10 punktów, w której do poszczególnych stopni nasilenia duszności zostały przypisane odpowiednie przymiotniki opisujące odczuwaną przez chorego duszność.⁹

Skala VAS

Jej podstawę stanowi pozioma linia o długości 10 cm, na której punkt 0 oznacza brak duszności, a punkt 10 – najsilniejszą wyobrażalną duszność. Pomiary duszności w skali VAS cechują się powtarzalnością. Stwierdzono także, że podczas wysiłku u chorych ze stabilną postacią POChP nasilenie duszności mierzone w skali VAS koreluje z nasileniem tego objawu mierzonego w skali Borga.¹⁰

Zmodyfikowana skala MRC

Jest stosunkowo prosta w użyciu i chętnie stosowana do oceny duszności. Przedstawiono ją w tabeli 2.

Tabela 2. Zmodyfikowana skala nasilenia duszności Medical Research Council (mMRC)

Skala wyróżnia 5 stopni nasilenia duszności, które są określane na podstawie czynności, które wywołują duszność.¹¹

Skala CDS

Tabela 3. Skala duszności Cancer Dyspnea Scale

Jest odmianą skali Likerta. Jej podstawę stanowi kwestionariusz zawierający 12 pytań (tab. 3), które dotyczą trzech różnych domen (doznań) odgrywających rolę w odczuwaniu duszności. Odpowiedź na każde pytanie jest punktowana liczbą od 1 do 5, najlepiej opisującą częstość i nasilenie danego objawu w ciągu ostatnich kilku dni. Wzór odpowiedzi i przypisanych im liczbom punktów jest następujący: nigdy – 1 pkt, rzadko – 2 pkt, czasem – 3 pkt, często – 4 pkt, bardzo często – 5 pkt. Końcowa ocena jest dość złożona, ponieważ obejmuje zarówno całkowitą ocenę nasilenia duszności, jak i nasilenie różnych doznań składających się na duszność (uczucie wysiłku, niepokoju, dyskomfortu).¹²

Leczenie duszności u chorych na raka płuc

U każdego chorego na raka płuc, który odczuwa duszność, należy w pierwszej kolejności przeprowadzić odpowiednie postępowanie diagnostyczne mające na celu wyjaśnienie jej mechanizmu. Należy przy tym pamiętać, że nierzadko duszność jest spowodowana kilkoma różnymi mechanizmami. Jeśli ma ona bezpośredni związek z rakiem płuc, to zaawansowanie nowotworu (w odniesieniu do cechy T [wielkość guza], N [zajęcie węzłów chłonnych] lub M [przerzuty odległe]) jest najczęściej tak duże, że podjęcie leczenia radykalnego nie jest możliwe. W tej sytuacji najważniejsze znaczenie w zwalczaniu lub łagodzeniu duszności odgrywa leczenie objawowe. Chociaż metody takiego postępowania cechują się znacznym zróżnicowaniem, to jednak można wśród nich wyróżnić dwie główne kategorie – metody swoiste i metody nieswoiste.

Metody swoiste charakteryzują się wyraźnym ukierunkowaniem na mechanizm duszności, a ich istotę stanowi leczenie przyczyny duszności. Do takich sposobów leczenia należy np.:

• miejscowe usunięcie guza ze światła tchawicy (udrożnienie tchawicy)
• implantacja protez tchawiczych i oskrzelowych
• terapeutyczna toracenteza
• pleurodeza.