Wstęp

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rekomenduje prowadzenie szczepień przeciwgrypowych i przeciwpneumokokowych u wszystkich osób w wieku >64 lat, rezydentów domów opieki, chorych z niewydolnością serca, chorobami płuc, chorobami metabolicznymi, chorobami nerek i AIDS. W przypadku wymienionych schorzeń dotyczy to osób w wieku >6 miesięcy.

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) dotyczące immunizacji i szczepień u chorych na cukrzycę w 2009 r. mówią, że:¹

• Kalendarz szczepień obowiązkowych jest taki sam jak dla zdrowych osób (dotyczy to również dzieci)
• U wszystkich chorych na cukrzycę w wieku >6. m.ż. wskazane jest szczepienie przeciwko grypie raz w roku
• U wszystkich dorosłych chorych na cukrzycę zaleca się co najmniej jednorazowe szczepienie przeciwko pneumokokom
• U osób >64. r.ż. wcześniej zaszczepionych, a także wówczas, gdy od podania pierwszej szczepionki minęło >5 lat, oraz u młodszych chorych na cukrzycę ze współistniejącym zespołem nerczycowym, przewlekłą chorobą nerek i innymi schorzeniami związanymi z zaburzeniami układu immunologicznego (np. po transplantacji) należy przeprowadzać rewakcynację
• Rozpoznanie cukrzycy nie jest przeciwwskazaniem do immunizacji.

Kilka słów na temat grypy

Grypa to ostra choroba zakaźna układu oddechowego wywołana wirusem grypy. Rozpoznanie ustala się na podstawie następujących kryteriów:

• nagły początek
• obecność przynajmniej jednego z następujących objawów: gorączka lub stan podgorączkowy, ból głowy lub bóle mięśniowe
• obecność przynajmniej jednego objawu ze strony układu oddechowego: kaszel, ból gardła, duszność
• duże prawdopodobieństwo kliniczne, że choroba jest wynikiem zakażenia (ILI – influenza like illness)

Inne kryteria to:

• nagły początek
• obecność przynajmniej jednego z objawów ze strony układu oddechowego: kaszel, ból gardła, skrócenie oddechu
• duże prawdopodobieństwo kliniczne, że choroba jest wynikiem ostrego zakażenia dróg oddechowych (ARI – acute respiratory infection).

Objawom tym powinno towarzyszyć przynajmniej jedno z następujących kryteriów laboratoryjnych:

• wyizolowanie wirusa z materiału klinicznego
• wykrycie kwasów nukleinowych wirusa w materiale klinicznym
• identyfikacja antygenów wirusa
• identyfikacja swoistych przeciwciał.

Największa liczba zachorowań występuje w sezonie jesienno-zimowym. Choroba wywołuje ostre objawy, uniemożliwiając pracę osobom czynnym zawodowo. Epidemie grypy generują znaczne koszty społeczne. Niekiedy mają zasięg kontynentalny lub światowy, dlatego grypa wymaga globalnej koordynacji epidemiologicznej.

Choroba ta przenosi się drogą kropelkową (np. podczas kichania). W większości przypadków grypa jest obłożną chorobą. Czasem mogą występować powikłania. Największa śmiertelność występuje u osób starszych i obciążonych innymi, dodatkowymi poważnymi chorobami.

Grypę mogą wywoływać trzy różne wirusy:

• wirus A (w otoczce hemaglutynina – 15 typów, i neuraminidaza – 9 typów)
• wirus B (w otoczce hemaglutynina – 1 typ, i neuraminidaza – 1 typ)
• wirus C (w otoczce hemaglutynina, nie posiada neuraminidazy).

Kilka słów na temat zakażeń pneumokokami

Inwazyjna choroba pneumokokowa jest poważnym schorzeniem i wiąże się z dużym ryzykiem zgonu.² Streptococcus pneumoniae jest główną przyczyną pozaszpitalnego zapalenia płuc.³ Istnieje co najmniej 90 różnych serotypów tego drobnoustroju.⁴ Od 8 do 10 z nich wywołuje 2/3 wszystkich poważnych zakażeń pneumokokowych wśród osób dorosłych.⁵ Do zakażeń wywoływanych przez pneumokoki należą zapalenie płuc, bakteriemia i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Zakażenia pneumokokowe są bardzo poważne i mogą prowadzić do zgonu.⁷ Spośród 20 dorosłych osób, które zachorują na pneumokokowe zapalenie płuc, jedna umrze (jest to jedno z najpowszechniejszych bakteryjnych zapaleń płuc, do którego może dojść zarówno podczas infekcji grypowych epidemicznych, jak i nieepidemicznych; pneumokoki są przyczyną 48-62% zapaleń płuc w czasie epidemii; u 8-50% chorych z pneumokokowym zapaleniem płuc rozwija się sepsa). Spośród każdych 10 dorosłych osób, u których dojdzie do bakteriemii, 2 umrą. Spośród każdych 10 dorosłych osób, które zachorują na zapalenie opon mózgowych, 3 umrą. Z powodu infekcji wywołanych przez Streptococcus pneumoniae w USA umiera rocznie około 40 tys. osób. Do czynników sprzyjających zapadaniu na choroby wywołane pneumokokami należą:

• starszy wiek⁸
• występowanie chorób przewlekłych⁸
• czynnościowa lub anatomiczna asplenia⁸
• niedobór odporności ⁸
• czynniki środowiskowe.⁶

Chorzy na cukrzycę należą do grupy zwiększonego ryzyka zgonu z powodu posocznicy w przebiegu pneumokokowego zapalenia płuc. W badaniach wykazano, że szczepionka przeciw pneumokokom zmniejsza ryzyko wystąpienia posocznicy pneumokokowej (schorzenia związanego z wysokim ryzykiem zgonu). W innych badaniach wykazano natomiast dużą efektywność szczepień przeciwpneumokokowych u chorych na cukrzycę.