TYLKO DO 5 GRUDNIA! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Tabela 4. Wybrane wskazania do interwencyjnego leczenia omdleń w przebiegu bradykardii na podstawie wytycznych ESC17
Komorowe zaburzenia rytmu serca
Pacjenci w podeszłym wieku z uwagi na większe obciążenia chorobowe, w tym z chorobą wieńcową i niewydolnością serca, należą do grupy najbardziej zagrożonej nagłym zgonem sercowym w przebiegu migotania komór (VF – ventricular fibrillation) lub częstoskurczu komorowego (VT – ventricular tachycardia). Blizny pozawałowe, a także remodeling mięśnia sercowego związany z niedokrwieniem oraz z wiekiem stwarza podłoże do powstania groźnych dla życia arytmii komorowych. U pacjentów po skutecznej resuscytacji z powodu VF/VT konieczna jest identyfikacja przyczyn komorowych zaburzeń rytmu (świeży zawał mięśnia sercowego, zaburzenia elektrolitowe). Niezbędne jest wykonanie EKG, echokardiografii serca oraz podstawowych badań laboratoryjnych (w tym markerów uszkodzenia mięśnia sercowego); zwykle wymagana jest również koronarograficzna weryfikacja stanu tętnic wieńcowych i ewentualnie rewaskularyzacja.19
Pierwszy krok w zapobieganiu występowaniu groźnych dla życia arytmii komorowych stanowi optymalne leczenie niewydolności serca i choroby wieńcowej. W licznych próbach klinicznych wykazano większe korzyści z implantacji kardiowertera-defibrylatora (ICD – implantable cardioverter-defibrillator) w porównaniu z lekami antyarytmicznymi w prewencji nagłego zgonu sercowego. Pacjentów ze wskazaniami do implantacji ICD należy podzielić na 2 grupy:19
- chorzy z niewydolnością serca w klasie 2-3 NYHA, z LVEF ≤35% mimo 3-miesięcznego optymalnego leczenia zachowawczego – prewencja pierwotna (chorzy bez przebytego VF/VT)
- chorzy z przebytym zatrzymaniem krążenia w przebiegu VF/VT bez odwracalnej przyczyny i nie w ciągu pierwszych 48 godzin zawału serca, którzy są optymalnie leczeni zachowawczo – prewencja wtórna.
Ponadto w badaniu MADIT II udowodniono, że korzyści z implantacji ICD w celu prewencji nagłego zgonu sercowego odnosili wszyscy pacjenci bez względu na wiek. Zatem podeszły wiek nie jest przeciwwskazaniem do wszczepienia ICD.20
W przypadku chorych z zagrażającymi życiu arytmiami komorowymi należy rozważyć ablację ogniska arytmii – wiek nie jest przeciwwskazaniem do leczenia inwazyjnego zaburzeń rytmu serca.
Podsumowanie
- U pacjentów w podeszłym wieku z uwagi na zmiany degeneracyjne w układzie krążenia oraz częste występowanie innych obciążeń chorobowych zaburzenia rytmu serca występują często.
- Leczenie zaburzeń rytmu serca u osób w podeszłym wieku powinno odbywać się zgodnie ze standardowymi wytycznymi towarzystw naukowych modyfikowanymi adekwatnie do stanu klinicznego pacjenta.
- Najczęstszą formą arytmii jest migotanie przedsionków.
- U pacjentów z AF należy ocenić ryzyko udaru mózgu oraz włączyć adekwatne leczenie przeciwkrzepliwe. U seniorów często konieczne może być stosowanie zredukowanych dawek NOAC.
- Duża liczba czynników ryzyka krwawienia nie powinna prowadzić do zaniechania leczenia przeciwkrzepliwego u chorych w podeszłym wieku, ale do ich identyfikacji i terapii.
- U wielu chorych w wieku podeszłym z bezobjawowym AF celem terapii jest utrwalenie arytmii i kontrola częstości rytmu, tzn. uzyskanie częstotliwości rytmu komór w spoczynku <110/min.
- Częstą formą zaburzeń rytmu serca u pacjentów w podeszłym wieku jest zespół tachykardia–bradykardia. Jeżeli objawowa bradykardia nie wynika z odwracalnych i możliwych do leczenia przyczyn, konieczne jest wszczepienie układu stymulującego.
- Wiek nie jest przeciwwskazaniem do implantacji ICD oraz do leczenia inwazyjnego zaburzeń rytmu serca.