Podobnie jak w wielu innych działach medycyny w odniesieniu do ZUM i OOZN nie opracowano dotąd odrębnych zasad postępowania dla chorych w podeszłym wieku.

Kolejnym zagadnieniem są ZUM związane z obecnością cewnika w drogach moczowych. Uważa się, że cewnikowanie dróg moczowych stanowi przyczynę 40-80% ogółu ZUM nabytych w związku z przebywaniem w szpitalu (i ponad 90% u chorych na intensywnej terapii); cewnikowaniu przypisuje się rozwój od 25% do nawet 60% przypadków urosepsy, a bakteriemia wtórna do ZUM związanego z obecnością cewnika kończy się zgonem w ok. 10% przypadków.¹⁷ ZUM rozwija się u 15-25% pacjentów cewnikowanych dłużej niż 2 dni; bakteriuria jest powszechna – częstość jej występowania przyrasta w tempie 3-10% na każdy dzień z cewnikiem w drogach moczowych.³ E. coli, będąc nadal głównym drobnoustrojem wśród ZUM odcewnikowych (określanych także skrótem CAUTI – catheter-associated urinary tract infection), odpowiada tylko za 20-30% ogółu zakażeń; 15-20% z nich powodują natomiast grzyby z rodzaju Candida.¹³ Proporcje te są zmienione zwłaszcza u chorych cewnikowanych na oddziale intensywnej opieki medycznej. Drobnoustroje wywołujące CAUTI częściej charakteryzuje antybiotykooporność (w tym antybiotykooporność na wiele leków) oraz występowanie >1 szczepu bakteryjnego w posiewie (dotyczy to 70-95% ogółu posiewów, a w ok. 10% stwierdza się >5 rodzajów drobnoustrojów).¹⁹

Warto wspomnieć, że według EAU u pacjentów cewnikowanych nie należy: rutynowo pobierać moczu na posiew, rozpoznawać ZUM wyłącznie na podstawie występowania ropomoczu oraz uznawać, że mętny mocz lub jego nieprzyjemny zapach świadczą o ZUM. Uważa się ponadto, że przydatne diagnostycznie są wyłącznie posiewy z moczu pobranego bezpośrednio po założeniu (nowego) cewnika.¹⁶

W leczeniu ZUM odcewnikowych (z wyjątkiem OOZN) rekomenduje się te same leki jak w przypadku pozostałych ZUM; uważa się także, że leczenia nie trzeba stosować dłużej niż 7 dni, o ile cewnik będzie można usunąć. W OOZN terapię należy przedłużyć do 10-14 dni, choć jest to stwierdzenie oparte w całości na opinii ekspertów (nie przeprowadzono bowiem badań weryfikujących czas terapii w CAUTI).¹³ Eksperci doradzają, aby przy niespecyficznych objawach ze strony dróg moczowych, bez ogólnoustrojowych wykładników ciężkiego zakażenia wstrzymać się z decyzją o leczeniu do czasu uzyskania wyników posiewów ze względu na częste występowanie dolegliwości związanych z samą tylko obecnością cewnika.³ W przypadku gdy ZUM ma charakter odcewnikowy, a cewnika nie można usunąć, należy go wymienić przed wdrożeniem terapii antybiotykami.^16,17 Trzeba pamiętać, że przeciętny czas upływający od założenia cewnika do jego skolonizowania drogą okołocewnikową (tj. bakteriami pochodzącymi ze skóry okolicy krocza) to mniej niż 24 godziny.³

Podsumowanie

Jak wynika z omówienia wytycznych NICE oraz wielu innych zaleceń odnoszących się do leczenia ZUM i OOZN, terapia tych powszechnie występujących (i w środowisku, i szczególnie w zakładach opieki długoterminowej oraz szpitalach) zakażeń staje się coraz większym wyzwaniem. Wynika to zarówno z narastającej antybiotykooporności drobnoustrojów, jak i zmieniającej się charakterystyki leczonych chorych, co z kolei jest konsekwencją starzenia się populacji, narastającej współchorobowości sprzyjającej rozwojowi powikłanych ZUM oraz przyrostu liczby ludzi w wieku podeszłym przebywających w instytucjach sprawujących opiekę długoterminową. Niezwykle istotny jest także fakt, że długoletnie monitorowanie działań niepożądanych leków przeciwbakteryjnych w dużych grupach pacjentów pozwala na ujawnienie się nowych, nieoczekiwanych zdarzeń niepożądanych, które sprawiają, że część preparatów uważanych za leki pierwszego wyboru obecnie gwałtownie traci na znaczeniu.