W badaniach laboratoryjnych przydatne są: CRP, LDH, OB, ALT, AST, parametry oceniające funkcje nerek, kwas moczowy.

W diagnostyce różnicowej należy uwzględnić inne choroby oportunistyczne związane z zakażeniem HIV przebiegające z gorączką i utratą masy ciała (m.in. gruźlicę, mykobakteriozy, tokosoplazmozę OUN) oraz inne nowotwory.

Leczenie

Ze względu na dużą dynamikę zmian NHL związanych z zakażeniem HIV, u każdego pacjenta należy zastosować systemową chemioterapię. W przypadku NHL, którego wystąpienie w przeważającej większości przypadków równoznaczne jest z głębokim deficytem odporności w przebiegu AIDS, leczenie cART jest bezwzględnie wskazane.

W terapii NHL stosuje się schematy terapeutyczne takie jak u osób niezakażonych HIV.

W terapii chłoniaka olbrzymiokomórkowego stosuje się schemat CHOP (cyklofosfamid, doksorubicyna, winkrystyna oraz prednizolon). Przy pozytywnym wyniku badania fenotypowego w kierunku CD20 stosuje się monoklonalne przeciwciała przeciw-CD20 – rytuksymab. Wprowadzenie wyżej wymienionej terapii było jednym z największych osiągnięć w terapii onkologicznej i znacząco zwiększyło efektywność standardowych schematów chemioterapeutycznych.[11] Terapia chłoniaka Burkitta wymaga większej agresywności terapii niż standardowy schemat CHOP, a szanse uzyskania trwałej remisji są mniejsze.

Podstawą leczenia PCNLS pozostaje radioterapia. Chłoniak wysiękowy charakteryzuje się małą skutecznością leczenia i podstawą leczenia pozostaje schemat CHOP.[12] PCNLS jest chorobą wskaźnikową AIDS o najgorszym rokowaniu. Od momentu rozpoznania średnie przeżycie wynosi mniej niż trzy miesiące.[13]

Leczenie NHL u pacjentów zakażonych HIV wymaga ścisłej współpracy onkologów z lekarzami zajmującymi się terapią antyretrowirusową. W leczeniu skojarzonym należy uwzględnić liczne interakcje leków antyretrowirusowych z lekami przeciwnowotworowymi. Rokowanie w przypadku chłoniaków jest zdecydowanie mniej korzystne niż w przypadku KS.

Rak szyjki macicy

Ryzyko rozwoju raka szyjki macicy u kobiet zakażonych HIV jest znacząco wyższe niż w populacji kobiet niekażonych. Ryzyko wystąpienia inwazyjnego raka macicy u kobiet zakażonych HIV jest 9-krotnie wyższe w stosunku do populacji ogólnej. Przed wprowadzeniem HAART, w ciągu trzech lat od zakażenia HIV aż u 20 proc. kobiet rozpoznawano dysplazję szyjki macicy.[14]

Patogeneza i epidemiologia

Patogeneza tego nowotworu jest ściśle związana z zakażeniem onkogennymi typami HPV (Human papilloma virus), głównie typami 16, 18, 31, 33. Typy HPV 16 i 18 związane są szczególnie z inwazyjnym rakiem szyjki macicy, dwa pozostałe towarzyszą łagodniejszym zmianom.

Patogeneza raka szyjki macicy u kobiet zakażonych HIV jest związana z niedoborem odporności i bezpośrednimi interakcjami pomiędzy HPV i HIV. W licznych badaniach potwierdzono, że głęboki deficyt immunologiczny (liczba limfocytów CD4 < 200 kom/µl) ma wpływ na częstsze występowanie onkogennych typów HPV i utrzymywanie się replikacji tego wirusa na wysokim poziomie.[15]

Diagnostyka

Wykonywanie badania cytologicznego rozmazów z części pochwowej szyjki macicy u kobiety zakażonej HIV należy do obowiązkowych procedur. W pierwszym roku obserwacji zakażenia HIV badanie cytologiczne wykonuje się dwukrotnie, w odstępie sześciu miesięcy, a następnie raz w roku. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowych zmian lub dysplazji komórek należy bezwzględnie wykonać badanie kolposkopowe z pobraniem wycinka do badania histopatologicznego. Częstsze niż raz w roku badanie cytologiczne jest wskazane w następujących przypadkach:

• poprzednie badanie cytologiczne wykazywało nieprawidłowości,
• potwierdzona jest obecność HPV,
• po wcześniejszym leczeniu zmian dysplastycznych szyjki macicy,
• obecność chorób oportunistycznych w przebiegu HIV lub liczba limfocytów CD4 < 200 kom/µl.

Terapia

Terapia zmian dysplastycznych i inwazyjnego raka szyjki macicy jest taka sama jak u kobiet niezakażonych HIV. Stosuje się odpowiednio krioterapię, laseroterapię, leczenie chirurgiczne – w zależności od zaawansowania wewnątrznabłonkowej neoplazji szyjki macicy, czyli CIN (cervical epithelial neoplasia). W przypadku inwazyjnego raka szyjki macicy podstawowym leczeniem jest zabieg chirurgiczny lub radioterapia. U kobiet zakażonych HIV częściej dochodzi do nawrotu zmian chorobowych.[16]

Podsumowanie

W dobie ogólnie dostępnych informacji o drogach przenoszenia HIV i zaleceniach testowania się w kierunku zakażenia HIV zwłaszcza u osób mających ryzykowne zachowania niepokojąco rośnie liczba późnych rozpoznań, na etapie zaawansowanego AIDS.

W codziennej praktyce onkologicznej warto pamiętać o obrazie klinicznym nowotworów definiujących AIDS. U chorych z nowotworami należącymi do chorób definiujących AIDS konieczna jest diagnostyka w kierunku zakażenia HIV.