Wczesna diagnoza
Przed grzechem zaniechania uchronią cię trzy zasady
Dr n. med. Janusz Meder
Trzy zasady, które dedykuję lekarzom POZ:
• Wykaż czujność onkologiczną – zawsze stosuj złotą zasadę 2-3 tygodni.
• Jeśli zmiany chorobowe utrzymują się dłużej niż 2-3 tygodnie pomimo leczenia, najpierw wyklucz nowotwór.
• Dopiero potem zajmuj się diagnozowaniem innych chorób.
Dr n. med. Janusz Meder
Zacznijmy od statystyki, pokazującej skalę problemu. W Polsce na nowotwory rocznie zachorowuje obecnie 165 tys., a umiera z ich powodu 100 tys. osób – jest to druga przyczyna zgonów (tabela 1). W populacji kobiet w młodym i średnim wieku (20-64 lata) nowotwory stanowią pierwszą przyczynę zgonów. W naszym kraju 1 mln osób żyje z chorobą nowotworową rozpoznaną w ostatnich 15 latach, w Stanach Zjednoczonych – 15,5 mln, w Unii Europejskiej – 10 mln.
Tabela 1. Nowotwory złośliwe w Polsce (2016) – dane z Krajowego Rejestru Nowotworów Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
Według prognoz World Health Organization (WHO) i Union for International Cancer Control’s (UICC) w 2025 roku liczba zachorowań na nowotwory wzrośnie z 14,1 mln do 19,3 mln, w 2030 – do 22 mln, a w 2035 – do 24 mln rocznie. Obecnie na świecie rocznie umiera na nowotwory 8,8 mln ludzi, a prognozy na rok 2030 to 13 mln zgonów.
W krajach rozwijających się statystyki dotyczące chorób nowotworowych przedstawiają się jeszcze bardziej dramatycznie, a dynamiczny wzrost liczby nowych zachorowań związany jest przede wszystkim z przejmowaniem zachodniego stylu życia oraz występowaniem znaczącej liczby zakażeń wirusowo-bakteryjnych, które są przyczyną powstawania około 25% nowotworów. W krajach wysoko rozwiniętych mężczyźni najczęściej zapadają na raka gruczołu krokowego, płuca i jelita grubego, natomiast w krajach rozwijających się – na raka płuca, żołądka i wątroby. Inne nowotwory dominują u kobiet – i tak w krajach wysoko rozwiniętych stwierdza się najczęściej raka piersi, jelita grubego i płuca, a w krajach rozwijających się dominują rak piersi, szyjki macicy i żołądka. W krajach Europy, gdzie obecnie rocznie zachorowuje 4 mln osób, a umiera z powodu nowotworów 1,75 mln, kolejność najczęstszych nowotworów u obu płci jest następująca:
• rak płuca
• rak jelita grubego
• rak piersi
• rak gruczołu krokowego
• rak żołądka
• rak macicy
• chłoniaki
• rak jamy ustnej i gardła
• białaczki
• rak krtani
• rak przełyku.