• badanie palpacyjne w ramach rutynowego badania lekarskiego między 20 a 39 r.ż. wykonywane raz na 3 lata, a po 40 r.ż. raz w roku

• mammografię u kobiet w przedziale wiekowym od 50 do 69 lat powtarzaną regularnie co 24 miesiące (skrining)³.

W odróżnieniu od Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej – Polskie Towarzystwo Chirurgii Onkologicznej rekomenduje zgodnie z wytycznymi American Cancer Society (ACS) i U.S. Preventive Services Task Force (USPTF) obniżenie wieku populacji poddanej skriningowi do 40 r.ż. i skrócenie interwału między badaniami do roku dla kobiet w przedziale wiekowym od 45 do 54 lat⁴. Zdecydowanie bardziej rozbudowany schemat profilaktyki wtórnej dla kobiet z grupy wysokiego ryzyka raka piersi i nosicielek mutacji genetycznych związanych z rakiem piersi zawarto w tabeli 1.

Tabela 1. Schemat profilaktyki wtórnej dla kobiet z grupy wysokiego ryzyka raka piersi i nosicielek mutacji genetycznych związanych z rakiem piersi

Diagnostyka

Algorytm postępowania diagnostycznego przedstawiono na rycinie 1.

Rycina 1. Algorytm postępowania diagnostycznego w raku piersi

Wywiad medyczny powinien uwzględniać aktualnie zgłaszane dolegliwości lub zmiany w obrębie piersi, datę pierwszej i ostatniej miesiączki, liczbę ciąż i porodów, okres karmienia piersią, stosowanie preparatów hormonalnych, przebyte zabiegi w obrębie piersi, występowanie chorób nowotworowych w rodzinie oraz towarzyszące schorzenia i przyjmowane leki.

Na badanie lekarskie składają się ogólna ocena stanu sprawności oraz badanie palpacyjne obu piersi ze szczególnym uwzględnieniem ich symetrii, wyglądu skóry i brodawek. Każdą stwierdzoną w badaniu fizykalnym zmianę guzkową należy opisać pod względem lokalizacji, ruchomości w stosunku do skóry i ściany klatki piersiowej oraz wielkości (w 2 wymiarach). Ostatnim elementem badania jest ocena pachowych, nad- i podobojczykowych węzłów chłonnych. Szczególnie powinny niepokoić następujące objawy (ryc. 2-4):

Rycina 2 A-D. Objawy raka piersi. A. Subkliniczny rak piersi. B. Deformacja kształtu piersi lewej związana z obecnością guza w kwadrancie dolnym zewnętrznym. C. Wciągnięcie brodawki sutkowej. D. Obrzęk piersi prawej z objawem skórki pomarańczy (peau d’orange)

Rycina 3 A-D. Objawy raka piersi. A. Wciągnięcie skóry piersi ponad guzem. B. Zmiana wielkości i konsystencji piersi lewej w przebiegu nacieku raka zrazikowego zajmującego kwadranty zewnętrzne. C. Wieloletnia choroba Pageta towarzysząca wieloogniskowemu rakowi piersi prawej. D. Modelowanie skóry przez guz nowotworowy i objaw wciągnięcia skóry

Rycina 4 A-D. Objawy raka piersi. A. Zniekształcenie piersi lewej związane z obecnością guza w kwadrancie dolnym wewnętrznym. B. Nowotworowe nacieczenie skóry tworzące objaw tzw. raka w pancerzu (carcinoma en cuirasse). C. Duży, częściowo owrzodziały rak piersi prawej. D. Skrajnie zaawansowany rak piersi z okrężnym naciekiem klatki piersiowej i licznymi guzkami satelitarnymi w skórze

• zmiana kształtu lub wielkości piersi

• wszystkie wyczuwalne guzki lub zgrubienia, zwłaszcza niebolesne, twarde, źle odgraniczone, słabo ruchome względem otaczających tkanek

• zmiany skórne, takie jak wciągnięcie skóry, objaw skórki pomarańczy, owrzodzenie

• wciągnięcie brodawki lub jej owrzodzenie

• krwisty lub wodojasny, asymetryczny wyciek z brodawki