Podstawowe postaci zaburzeń ZCPP u niemowląt i ich rozpoznawanie

Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego są definiowane przez tzw. kryteria rzymskie, których nazwa pochodzi od miejsca spotkań ekspertów opracowujących definicje i rekomendacje. W praktyce klinicznej definicje nie są stosowane rygorystycznie, ale ułatwiają kategoryzowanie i diagnozowanie zaburzeń. Według obecnie obowiązujących IV kryteriów rzymskich z 2016 roku rozpoznanie zaburzeń czynnościowych można ustalić na podstawie zebranego wywiadu oraz badania przedmiotowego, zwykle bez konieczności wykonywania dodatkowych badań.

Ulewanie

Według IV kryteriów rzymskich z 2016 roku aby rozpoznać u dziecka ulewanie, zdrowe niemowlę w wieku od 3 tygodnia do końca 12 miesiąca życia musi spełniać oba poniższe kryteria¹:

• co najmniej 2 regurgitacje w ciągu 24 godzin przez 3 tygodnie lub dłużej
• brak odruchów wymiotnych, wymiotów treścią krwistą (fusowatych), aspiracji, bezdechu, upośledzenia wzrastania, trudności w karmieniu lub połykaniu, nieprawidłowej pozycji ciała.

Nie można rozpoznać fizjologicznych ulewań, gdy obecny jest choćby jeden z wymienionych w tabeli 1 objawów alarmowych (tzw. czerwonych flag)²³.

Kolka niemowlęca

Kolkę rozpoznajemy u niemowlęcia, które spełnia wszystkie poniższe kryteria¹:

• u dziecka obserwuje się nawracające i przedłużone okresy płaczu, niepokoju, grymaszenia rozpoczynające się i kończące bez uchwytnej przyczyny, którym rodzice nie mogą zaradzić
• dziecko prawidłowo się rozwija, nie ma gorączki i innych chorób
• objawy pojawiają się zaraz po urodzeniu i ustępują do 5 miesiąca życia.

Objawy alarmowe nakazujące myśleć o innych przyczynach niepokoju niż zwykła kolka jelitowa wymieniono w tabeli 2²³.

Zaparcie czynnościowe

U niemowlęcia i dziecka do 4 roku życia można rozpoznać zaparcie czynnościowe, jeśli wystąpią 2 z poniższych cech¹:

• nie więcej niż 2 wypróżnienia na tydzień
• wywiad wskazujący na retencję stolca
• bolesne defekacje lub zbite stolce
• stolce o znacznej średnicy
• obecność zbitych mas kałowych w odbytnicy
• co najmniej jeden w tygodniu epizod popuszczania u dziecka kontrolującego stolec
• stolce zatykające muszlę klozetową.

Należy zawsze dokładnie przeprowadzić wywiad i wykluczyć tzw. objawy alarmowe, które przedstawiono w tabeli 3²³.

Tabela 1. Objawy alarmowe w przypadku ulewań²³

Tabela 2. Objawy alarmowe w przypadku kolki²³

Tabela 3. Objawy alarmowe w przypadku zaparcia²³