Objawami podmiotowymi przepukliny jądra miażdżystego są:

  • ostre wystąpienie dolegliwości najczęściej po przebytym urazie lub po wysiłku fizycznym,
  • nasilony zespół bólowy z ograniczeniem ruchomości,
  • narastanie bólu,
  • nasilenie bólu przy ruchach kręgosłupa, kaszlu i kichaniu,
  • ból rozciągowy,
  • typowe czynniki nasilające lub łagodzące ból,
  • ważną informacją przy diagnostyce różnicowej są choroby towarzyszące oraz stosowane leki, dawki i czas ich podawania.


Typowe objawy w przypadku rwy kulszowej to:

  • umiejscowienie i promieniowanie bólu od pośladka do bocznej powierzchni uda, kolana, bocznej powierzchni podudzia i stopy (pięty lub palucha),
  • uczucie drętwienia wzdłuż przebiegu nerwu kulszowego,
  • utrzymywanie pozycji przymusowej z ochroną strony bolesnej,
  • wystąpienie dolegliwości po typowym urazie lub dźwignięciu ciężkiego przedmiotu, szczególnie z pozycji prostych kolan i zgiętych pleców.


W przypadku ucisku na ogon koński, czyli korzenie poniżej stożka końcowego rdzenia, może dojść do tzw. chromania ogona końskiego. W tym przypadku należy różnicować objawy z chromaniem przestankowym (badanie tętna). Typowa lokalizacja bólu w chromaniu ogona końskiego to łydki, rzadko uda, ból ustępuje po odpoczynku, ale w pozycji kucznej lub siedzącej. Inne objawy typowe dla zespołu ucisku ogona końskiego to:[8]

  • zanik mięśni,
  • często przejściowy zanik odruchów,
  • niedowład wiotki kończyn dolnych,
  • zaburzenia zwieraczy,
  • zaburzenia czucia – niedoczulica o charakterze „spodenek jeździeckich”.


Objawy, na które należy zwrócić szczególną uwagę, a które sugerują inne niż rwa korzeniowa rozpoznanie, to:[9,10]

  • niewyjaśnione bóle u osoby starszej, np. po 50. r.ż. (podejrzenie choroby nowotworowej w postaci przerzutów, złamania kompresyjne kręgów, półpasiec, rozwarstwienie/pęknięcie tętniaka aorty, zwężenie aorty),
  • niewyjaśnione bóle u osoby młodej, która nie ukończyła 20. r.ż. (wady wrodzone, choroba Scheuermanna),
  • przebyty uraz, nawet o niewielkim nasileniu (złamania kręgosłupa, naciągnięcie, zerwanie mięśni, stany zapalne więzadeł),
  • rozpoznanie nowotworu (guzy przerzutowe, naciek nowotworowy),
  • gorączka (proces nowotworowy, infekcja kości, zapalenie rdzenia),
  • utrata wagi (proces nowotworowy, zakażenia kości, opon mózgowo-rdzeniowych, rdzenia),
  • leczenie immunosupresyjne (złamania patologiczne na tle osteoporozy),
  • ogniskowe objawy neurologiczne (ucisk na rdzeń lub korzenie nerwów rdzeniowych, mielopatia),
  • ból o innym charakterze, np. rozpierający, rozdzierający (rozwarstwienie aorty, podłoże psychogenne), używanie narkotyków (zakażenie kości i szpiku).


Przyczyną bólu w odcinku L-S pochodzenia niekorzeniowego są najczęściej:[11-14]

  • choroby ginekologiczne z zajęciem więzadła maciczno-krzyżowego – ból dolnej części pleców:
    • endometrioza,
    • miesiączka,
    • nieprawidłowe ułożenie macicy, np. tyłozgięcie, obniżenie lub wypadanie macicy,
    • guzy w tej lokalizacji,
    • ciąża ektopowa,
    • ciąża prawidłowa – nawet 50 proc. kobiet doświadcza bólu pleców w jej trakcie,
    • zapalenie jajowodów/jajników w zależności od lokalizacji zmian;
  • choroby urologiczne:
    • przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego,
    • rak gruczołu krokowego z przerzutami do kręgosłupa,
    • choroby nerek, np. odmiedniczkowe zapalenie nerek, i moczowodów,
    • należy podkreślić, że z reguły uszkodzenia w obrębie pęcherza i jąder nie dają objawów w postaci bólu pleców;
  • choroby układu pokarmowego:
    • zapalenie trzustki,
    • choroby zapalne jelit, również nowotwór;
  • choroby układu naczyniowego:
    • tętniak rozwarstwiający aorty,
    • pęknięcie tętniaka aorty brzusznej – klasyczną triadą objawów jest ból brzucha, wstrząs oraz ból w obrębie pleców, ale bardzo często ból pleców bywa jedyną niepokojącą dolegliwością;
  • krwotok lub guz zlokalizowany w przestrzeni zaotrzewnowej.


Ból w odcinku piersiowym jest z kolei spowodowany najczęściej:[11-14]

  • chorobami sercowo-naczyniowymi:
    • zawałem mięśnia sercowego,
    • chorobą niedokrwienną serca – promieniowanie bólu w kierunku szyi,
    • tętniakiem rozwarstwiającym aorty,
    • pęknięciem tętniaka aorty piersiowej;
  • chorobami ze strony układu oddechowego:
    • zapaleniem płuc i opłucnej;
  • chorobami układu pokarmowego:
    • wrzodami tylnej ściany żołądka lub dwunastnicy,
    • chorobami przewodów żółciowych,
    • stanami zapalnymi trzustki.


Najczęściej występuje korzeniowy zespół bólowy w odcinku L-S kręgosłupa (kolejno) w przebiegu:[8]

  • dyskopatii – z reguły w odcinku L4-L5, L5-S1, L3-L4,
  • przewlekłych zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa,
  • urazu/złamania kręgu tej okolicy,
  • krwiaków zaotrzewnowych,
  • guzów – najczęściej przerzutowych – w tej okolicy,
  • zmian zapalnych, np. gruźlicy,
  • chorób naczyniowych, np. tętniaka aorty brzusznej,
  • neuropatii, np. asymetrycznej proksymalnej cukrzycowej neuropatii,
  • uszkodzeń nerwów obwodowych,
  • zespołu mięśnia gruszkowatego – u 15 proc. populacji nerw kulszowy przebiega poprzez ten mięsień zamiast pod nim i przy ruchach mięśnia może uciskać lub drażnić nerw kulszowy.


Korzeniowy zespół bólowy w odcinku Th kręgosłupa może występować w kolejności częstości w przebiegu:

  • półpaśca (łac. herpes zoster) – objawy bólowe mogą pojawić się jeszcze przed pojawieniem się wykwitów skórnych,
  • chorób narządów wewnętrznych z rzutowaniem bólu – najczęściej ból wieńcowy,
  • guza wewnątrzkanałowego – najczęściej przerzutu,
  • przewlekłych zmian zwyrodnieniowych,
  • przepukliny (1 proc. na wysokości Th11-Th12),
  • zmian zapalnych, np. gruźlicy.

Badanie przedmiotowe

Rozpoczynając badanie przedmiotowe,[8] należy zwrócić uwagę na postawę ciała – w ostrych zespołach pacjent przybiera postawę ochronną z pochyleniem na stronę „chorą”.

Objawy przedmiotowe, którym trzeba się przyjrzeć, badając chorego z korzeniowym zespołem bólowym, to:

  • postawa ciała,
  • objawy infekcji,
  • nastrój (depresja).
Do góry