BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Obrzęk chłonny utrzymujący się przez wiele lat powoduje, poza zwłóknieniem i stwardnieniem, powstawanie różnych zmian skórnych oraz wyciekanie chłonki (ryc. 8 A-G).
Zespół Stewarta-Trevesa
U niektórych chorych z długotrwałym obrzękiem chłonnym rozwija się naczyniakomięsak limfatyczny (lymphangiosarcoma). Jest to rzadkie powikłanie obserwowane u 0,07-0,45% chorych po mastektomii [15,16]. Pojawia się po 5-15 latach od operacji [17]. Makroskopowo jest to twardy naciek skóry i tkanki podskórnej słabo odgraniczony od tkanek sąsiednich. Na skórze występują zmiany polipowate, brodawczakowate, nadżerki, owrzodzenia oraz ogniska martwicy. Nowotwór rośnie agresywnie, naciekając wieloogniskowo tkanki, co utrudnia miejscowe leczenie chirurgiczne. Najczęściej tworzy przerzuty w płucach i ścianie klatki piersiowej (opłucnej) oraz w wątrobie. Leczenie chirurgiczne polega na amputacji kończyny lub rozległym wycięciu zmiany. Porównanie wyników leczenia chorych tymi metodami nie wykazało znamiennych statystycznie różnic w przeżyciu [18]. W postępowaniu adiuwantowym wykorzystuje się chemioterapię układową i radioterapię, nie powoduje to jednak wyraźnego wydłużenia czasu przeżycia chorych po operacji. Pięcioletnie przeżycie po leczeniu sięga 8,5-13,6% [19,20]. Średni czas przeżycia chorych leczonych to 20 miesięcy, a nieleczonych 5-8 miesięcy.