Powiększenie obwodu kończyny naśladujące obrzęk

Takie zmiany mogą powstać u chorych z guzem tkanek miękkich, krwiakiem pourazowym lub torbielą.

Podczas badania przedmiotowego należy określić umiejscowienie i rozległość obrzęków, ocenić głębokość fałdów skórnych, występowanie ognisk zakażenia (zaczerwienienie skóry, nadmierne ucieplenie), zmian skórnych, owrzodzeń i przebarwień. Badaniem palpacyjnym określa się konsystencję obrzęku, stopień zwłóknienia oraz bolesność. Ważnym elementem jest ustalenie stopnia upośledzenia czynności kończyny, którą można ocenić według następującej skali:

• stopień 0 – zakres czynnej ruchomości w stawach skokowym i kolanowym powyżej 90°,

• stopień 1 – zakres czynnej ruchomości w stawach skokowym i kolanowym 45-90°,

• stopień 2 – zakres czynnej ruchomości w stawach skokowym i kolanowym poniżej 45°,

• stopień 3 – brak ruchomości [12].

Porównanie stopnia upośledzenia czynności kończyny przed leczeniem z upośledzeniem po jego zakończeniu umożliwia ocenę skuteczności zastosowanego postępowania.

Kolejnym elementem badania powinien być pomiar obwodów kończyny. Należy pamiętać o przeprowadzaniu pomiarów w warunkach jak najbardziej zbliżonych (czyli w pozycji stojącej, o tej samej porze dnia, po takiej samej aktywności fizycznej), aby ich wyniki były porównywalne. Trzeba przyjąć pewien standard w określaniu poziomów pomiarów. Najlepiej wykorzystać w tym celu miarę centymetrową, za pomocą której wyznacza się punkty pomiarów obwodu kończyny, np. pierwszy na wysokości 10 cm od podłoża, potem co 5 cm, po czym oznaczyć te miejsca markerem. Należy też zmierzyć obwód stopy na szczycie łuku podeszwowego.

Można również określić objętość kończyny. Metodą prostą, ale niestety obarczoną znacznym błędem, jest zanurzenie kończyny w odpowiednio dużym naczyniu z wodą i pomiar objętości wypartej wody. Dokładniej oblicza się objętość kończyny za pomocą wzoru matematycznego. Po zmierzeniu obwodu kończyny na kolejnych wyznaczonych poziomach oblicza się jej objętość na podstawie wzoru na objętość stożka ściętego. Pomiary trzeba przeprowadzać bardzo dokładnie, ponieważ różnica w obwodzie goleni o 1 cm odpowiada objętości wynoszącej około 300 ml.

Kolejnym sposobem jest określenie objętości kończyny za pomocą pomiaru radiologicznego. Na powierzchni kończyny bliżej lampy rentgenowskiej oraz na kliszy rentgenowskiej układa się znaczniki służące obliczaniu współczynnika powiększenia kończyny. Następnie wykonuje się zdjęcia kończyny w projekcjach przednio-tylnej i bocznej. Należy zmierzyć średnicę kończyny na dwóch wysokościach oraz odległość między tymi poziomami. Objętość kończyny oblicza się, korzystając z wzoru na objętość stożka.

W obliczaniu objętości kończyny pomocny jest również pomiar optoelektroniczny, łatwo powtarzalny i przynoszący dokładne wyniki. Ograniczeniem tej metody jest koszt urządzenia służącego wykonywaniu tego badania [13] .

Pomiar obwodów i objętości kończyny pozwala na obiektywną ocenę skuteczności prowadzonego leczenia [14].

Diagnostyka obrzęku chłonnego

Diagnostyka obrzęku chłonnego ma na celu:

1. wykluczenie innych przyczyn obrzęku kończyn wymagających swoistego leczenia,

2. ustalenie niejasnych przyczyn wystąpienia obrzęku chłonnego,

3. obrazowanie naczyń chłonnych.

Poniżej omówiono metody przydatne w rozpoznawaniu przyczyny powstania obrzęku chłonnego i jego ocenie.