Ultrasonografia układu żylnego metodą Dopplera

W Polsce jest to podstawowe badanie wykonywane u osób z obrzękiem kończyn dolnych. Odgrywa ono zasadniczą rolę w potwierdzeniu lub wykluczeniu rozpoznania zakrzepowego zapalenia żył głębokich kończyn dolnych. Chorzy, u których rozpoznano takie zapalenie, wymagają odpowiedniego leczenia, a stosowanie ręcznego drenażu limfatycznego jest u nich przeciwwskazane. Trzeba pamiętać, że nowotwór złośliwy jest czynnikiem ryzyka rozwoju zakrzepicy żył głębokich, a obrzęk kończyny nie musi być obrzękiem chłonnym.

Badanie to pozwala również rozpoznać niewydolność żylną oraz uwidocznić malformacje naczyniowe będące przyczyną obrzęku.

Limfangioscyntygrafia (lymphangioscintigraphy, LAS)

Dzięki tej metodzie można uwidocznić naczynia i węzły chłonne. Wykorzystuje się w niej mikrokoloid znakowany izotopem technetu 99m wstrzykiwany w przestrzeń między palcami stopy. Wcześniejsze wybarwianie naczyń chłonnych nie jest konieczne.

W Polsce jest to obecnie metoda najpowszechniej dostępna i najczęściej stosowana.

Limfografia klasyczna

Metoda ta jest dziś wykorzystywana bardzo rzadko ze względu na powodowane przez nią liczne powikłania. Ponadto wykonanie badania sprawia trudności techniczne, należy bowiem zabarwić i wypreparować drobne naczynie chłonne stopy lub dłoni, po czym wprowadzić do jego światła środek cieniujący podawany przez specjalną igłę.

Limfografia w rezonansie magnetycznym (magnetic resonance lymphography, MRL)

Badanie to pozwala na bardzo dobre uwidocznienie układu chłonnego. W połączeniu z limfoscyntygrafią jest niezbędne przed zakwalifikowaniem chorego do operacji odtwórczej naczyń chłonnych.

Tomografia komputerowa

Tomografia komputerowa umożliwia ustalenie przyczyny powstania obrzęku chłonnego u chorych na nowotwory złośliwe (pierwotne lub nawrotowe, umiejscowione w pobliżu przebiegu naczyń chłonnych) oraz u chorych z powiększonymi węzłami chłonnymi sugerującymi występowanie w nich przerzutów nowotworowych.

Biopsja węzła chłonnego

Biopsję węzła chłonnego wykonuje się w razie podejrzenia, że przyczyną obrzęku chłonnego jest przerzut nowotworowy do węzła.

Badanie bakteriologiczne

Jednym z powikłań jest zakażenie obrzękniętych tkanek. Zastosowanie właściwego leczenia wymaga wówczas przeprowadzenia badania bakteriologicznego wymazu z rany, owrzodzenia lub miejsca wycieku chłonki oraz określenia wrażliwości drobnoustrojów na antybiotyki. Należy przy tym pamiętać o wykonaniu badań w kierunku zakażeń grzybiczych, które są rzadką przyczyną rozwoju pozapalnego obrzęku chłonnego.

Badania genetyczne

Chorzy, u których obrzęk mógł się pojawić w przebiegu zespołów genetycznych (obrzęk pierwotny), wymagają przeprowadzenia badań genetycznych w kierunku mutacji FOXC2 i VEGFR-3.

Powikłania obrzęku chłonnego

Najczęstszym powikłaniem obrzęku chłonnego jest zakażenie obrzękniętych tkanek. Rozwija się ostre zapalenie skóry, tkanki podskórnej naczyń i węzłów chłonnych (dermatolymphangiodenitis). Przebieg procesu zapalnego jest początkowo ostry, potem przewlekły z okresami zaostrzeń. Przyczyną zakażenia są najczęściej bakterie zasiedlające skórę i układ moczowo-płciowy. W leczeniu stosuje się antybiotykoterapię, najlepiej celowaną. Zakażenie pogłębia dotychczasowe zmiany w naczyniach i węzłach chłonnych, nasila obrzęk, może wywołać zakrzepowe zapalenie żył głębokich i stać się źródłem posocznicy. Stosowanie manualnego drenażu limfatycznego jest przeciwwskazane.