Niekiedy współistnieje również z odmą opłucnową powstałą w następstwie zabiegów, m.in.:

• nakłucia jamy opłucnej
• drenażu jamy opłucnej
• bronchoskopii.

Patomechanizm

Zasugerowano dwie drogi przedostawania się gazu z klatki piersiowej do jamy otrzewnej:

• przez tkankę łączną śródpiersia, przestrzeni zaotrzewnowej i krezki (opisaną wyżej)
• bezpośrednio w wyniku drobnego uszkodzenia opłucnej i przepony.

Diagnostyka

Postępowanie diagnostyczne jest typowe. Współistnienie przedziurawienia przewodu pokarmowego wyklucza się na podstawie badania radiologicznego wykonanego po podaniu płynnego środka cieniującego doustnie, doodbytniczo lub do przetoki jelitowej.

Leczenie

Jeśli objawy otrzewnowe nie występują, postępowanie powinno być zachowawcze.

Wskazania do leczenia chirurgicznego to:

• przedziurawienie ściany przewodu pokarmowego i objawy zapalenia otrzewnej
• nadmierne zwiększenie ciśnienia w jamie otrzewnej bez przedziurawienia przewodu pokarmowego stwarzające ryzyko wystąpienia ostrego zespołu nadciśnienia wewnątrzbrzusznego.

Odma otrzewnowa w przebiegu chorób lub zaburzeń narządu rodnego

Odma otrzewnowa rzadko bywa spowodowana przedostaniem się powietrza z zewnątrz drogą wstępującą przez macicę i jajowody.

Przyczyny

Przyczynami wystąpienia tego rodzaju odmy otrzewnowej mogą być:

• zwiększone ciśnienie działające z zewnątrz:
  – insuflacja pochwy podczas:
  ■ irygacji
  ■ badań diagnostycznych narządu rodnego (np. histerosalpingografii, persuflacji jajowodów)
  ■ stosunku płciowego, zwłaszcza oro-genitalnego.
• podciśnienie w jamie otrzewnej wywołane gwałtowną zmianą pozycji tułowia, np. podczas ćwiczeń poporodowych.

Czynniki sprzyjające

Powstaniu odmy otrzewnowej w przebiegu chorób lub zaburzeń ze strony narządu rodnego sprzyjają:

• nieprawidłowości anatomiczne powstałe w następstwie przebytych zabiegów lub porodów
• ciąża – w tym czasie współistnieje również zagrożenie powstaniem zatorów powietrznych, ponieważ powietrze łatwo przedostaje się drogami rodnymi do żył macicznych.

Leczenie