• Sprawdzić, czy w zespole, którym kieruje, są członkowie PTŻPDiM lub PTŻK. Mogą oni stanowić trzon zespołu żywieniowego, który zarejestruje dyrektor szpitala. Ustalić zadania i wprowadzić od zaraz zasadę, że po wstrzymaniu odżywiania doustnego czas płynoterapii nie może być dłuższy niż 7 dni (u chorego onkologicznego 5 dni) i w tym czasie należy ocenić stan odżywienia pacjenta oraz ustalić rodzaj interwencji żywieniowej.
  • Sprawdzić, czy w szpitalu działa zespół leczenia żywieniowego. Według danych PTŻPDiM zespoły leczenia żywieniowego funkcjonują w 70% szpitali. Jeżeli jest, to spotkać się z kierownikiem, by ustalić zakres i zasady współpracy. W każdym szpitalu żywienie kliniczne prowadzą anestezjolodzy, a zatem u nich należy szukać rady i pomocy.
  • Sprawdzić, jakie diety przemysłowe są dostępne w aptece szpitalnej. Zwrócić uwagę zwłaszcza na diety doustne, które stanowią podstawowy element terapii onkologicznej. Zapoznać się z ich składem.
  • Zaprosić przedstawicieli firm dystrybuujących diety przemysłowe. Przyjadą, dostarczą katalogi, diety i sprzęt do ich podawania. Omówią zasady ich stosowania, nawiążą współpracę. Adresy tych firm dostarczy apteka. W spotkaniu powinien wziąć udział cały zespół, łącznie z pielęgniarkami, gdyż ich udział w realizacji programu żywienia jest bardzo ważny.
  • Przy kwalifikowaniu do dużej operacji pacjenta z grupy ryzyka powikłań musi paść pytanie o jego stan odżywienia. Jeżeli wykryto niedożywienie (spadek masy ciała, stężenie albumin <3,2 g/dl, hemoglobiny <12 g/dl), należy odłożyć zabieg, rozpocząć doustne żywienie dietą przemysłową i prehabilitację przez 8-10 dni.

ABSTRACT

Clinical nutrition in the prevention and treatment of complications after abdominal surgery

Given that malnutrition, which includes both undernutrition and overnutrition (obesity), is classified as a serious global issue for all populations, medical professionals must pay special attention to this condition. Malnutrition leads to poor outcomes, such as high rate of hospital mortality and complications after surgical and medical treatment, extended length of hospital stay, increased costs of treatment and poor quality of life. Malnutrition is listed in part E of the ICD-10 as a disease, but probably physicians rarely look to this part of the ICD classification because undernutrition is rarely diagnosed and even less often treated. The aim of this review is to remind surgeons that disease-related malnutrition is observed in more than 60% of patients with digestive tract cancer and it should be recognized and treated in the perioperative period in order to improve results of oncological treatment.

Piśmiennictwo

1. Szczygieł B. Niedożywienie szpitalne w Europie. Występowanie, przyczyny, zapobieganie. Wytyczne Rady Europy. Żyw Człow Metabol 2004;31(Supl. 2, cz. 1):35-42

2. Szczygieł B (red.). Niedożywienie związane z chorobą. Tom 1. Występowanie, rozpoznanie. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2011

3. Szczygieł B (red.). Niedożywienie związane z chorobą. Tom 2. Zapobieganie, leczenie. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2012

4. Szczygieł B, Ukleja A. Jak rozpoznać i leczyć niedożywienie związane z chorobą. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017

5. Corkins MR, Guenter P, DiMaria-Ghalili RA, et al.; American Society for Parenteral and Enteral Nutrition. Malnutrition diagnoses in hospitalized patients: United States, 2010. JPEN J Parenter Enteral Nutr 2014;38(2):186-95

6. Dudrick SJ, Wilmore DW, Vars HM, et al. Long-term total parenteral nutrition with growth, development and positive nitrogen balance. Surgery 1968;64(1):134-42

7. Kłęk S, Kłęk N. Stanley J. Dudrick – życie i osiągnięcia. Post Żyw Klin 2020;15:24

8. Zhang S, Tan S, Jiang Y, et al. Sarcopenia as a predictor of poor surgical and oncologic outcomes after abdominal surgery for digestive tract cancer: a prospective cohort study. Clin Nutr 2019;38(6):2881-8

9. Nygren J, Soop M, Thorell A, et al. Preoperative oral carbohydrate administration reduces postoperative insulin resistance. Clin Nutr 1998;17(2):65-71

10. Pisarska-Adamczyk M, Czuczwar M, Pędziwiatr M i wsp. Podstawowe zasady protokołu opieki okołooperacyjnej ERAS. Med Prakt Chirur 2020;5(153):45-50

11. Bozzetti F, Gianotti L, Braga M, et al. Postoperative complications in gastrointestinal cancer patients: the joint role of the nutritional status and the nutritional support. Clin Nutr 2007;26(6):698-709

12. De Aguilar-Nascimento JE, Bicudo-Salomao A, Portari-Filho PE. Optimal timing for the initiation of enteral and parenteral nutrition in critical medical and surgical conditions. Nutrition 2012;28(9):840-3

13. Cerantola Y, Grass F, Cristaudi A, et al. Perioperative nutrition in abdominal surgery: recommendations and reality. Gastroenterol Res Pract 2011;2011:739347

14. Kłęk S, Jankowski M, Kruszewski WJ i wsp. Standardy leczenia żywieniowego w onkologii. Polskie rekomendacje. Post Żyw Klin 2016;3(40):38-70

15. Kłęk S. Leczenie żywieniowe w praktyce klinicznej onkologa. Współczesne wytyczne. Post Żyw Klin 2020;16:3(56):17-24

16. Szawłowski A, Pertkiewicz M, Drews M i wsp. Przetoki układu pokarmowego u chorych leczonych z powodu nowotworów: diagnostyka i leczenie. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej. Nowotwory J Oncol 2008;58(5):447-60

17. Słodkowski M, Cebulski W. Leczenie żywieniowe w przetokach przewodu pokarmowego. W: Szawłowski A, Gromadzka-Ostrowska J, Paluszkiewicz P i wsp. (red.). Żywienie w chorobach nowotworowych. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2020:867-78

18. Sungurtekin H, Sungurtekin U, Balci C, et al. The influence of nutritional status on complications after major intraabdominal surgery. J Am Coll Nutr 2004;23(3):227-32

19. Banasiewicz T. Zapotrzebowanie na substancje odżywcze dla prawidłowego gojenia się ran pooperacyjnych. W: Szawłowski A, Gromadzka-Ostrowska J, Paluszkiewicz P i wsp. (red.). Żywienie w chorobach nowotworowych. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2020:785-92

20. Sobocki J. Żywienie do- i pozajelitowe w domu w Polsce. W: Szmidt J, Kużdżał J, Krawczyk M i wsp. (red.). Podstawy chirurgii. Podręcznik dla lekarzy specjalizujących się w dziedzinie chirurgii ogólnej. Tom 1. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2022:215-8

Do góry