U osób o takiej bezuczuciowej charakterystyce brak emocji jest zwykle wyuczony w dzieciństwie. Osoby te nie zmagają się z emocjami, a uczucie depresji lub lęku może być im obce.

Metody leczenia

Tabela 2. Możliwości leczenia napadowego nadciśnienia tętniczego*

Leczenie napadowego nadciśnienia tętniczego stwarza poważne trudności. Diuretyki, inhibitory ACE i sartany nie zapobiegają wzrostom ciśnienia zależnym od aktywacji układu współczulnego i tak naprawdę nie jest to oczekiwany efekt ich działania. Prawidłowe ciśnienie tętnicze między napadami wyklucza intensywne leczenie przeciwnadciśnieniowe. Mimo że istnieje zapotrzebowanie na skuteczne leki, nie przeprowadzono żadnych kontrolowanych prób klinicznych dotyczących leczenia w takiej sytuacji. Należy jednak zwrócić uwagę na strategie terapeutyczne oparte na przedstawionych w niniejszej pracy poglądach dotyczących podłoża rzekomego guza chromochłonnego. Metody te okazały się skuteczne w praktyce klinicznej, co wskazuje na zasadność takiego podejścia (tab. 2). Stosowane oddzielnie lub w kombinacjach pozwalają wyeliminować napady u większości pacjentów, umożliwiając im powrót do normalnego funkcjonowania.

Farmakoterapia przeciwnadciśnieniowa

Doraźne leczenie napadowych wzrostów ciśnienia

Nagłe i znaczne wzrosty ciśnienia tętniczego w czasie napadów mogą potencjalnie wiązać się z ryzykiem ostrego zespołu mózgowo-naczyniowego lub sercowo-naczyniowego. Na szczęście wydaje się, że takie powikłania są rzadkie, chociaż potrzeba więcej danych na temat rokowania.

Skrajne wzrosty ciśnienia tętniczego można leczyć za pomocą szybkodziałających leków dożylnych, takich jak labetalol lub nitroprusydek sodu. W przypadku mniejszego wzrostu ciśnienia można zastosować doustny lek sympatykolityczny, taki jak klonidyna, który może być podawany zarówno na oddziale pomocy doraźnej, jak i w domu. Działanie labetalolu podanego doustnie może być nieprzewidywalne w związku ze zmienną dostępnością biologiczną spowodowaną metabolizmem podczas pierwszego przejścia leku przez wątrobę.¹⁷ Napady o mniejszym nasileniu można u niektórych pacjentów leczyć za pomocą anksjolityku (patrz niżej) podawanego w monoterapii lub w połączeniu z lekiem przeciwnadciśnieniowym, takim jak klonidyna.

Zapobieganie napadom

Jak już wspomniano, nie można oczekiwać, że inhibitory ACE, sartany lub diuretyki będą zapobiegać napadom. Co więcej, ani β-adrenolityki, ani α-adrenolityki w monoterapii nie zmniejszają wahań ciśnienia tętniczego zależnych od aktywności układu współczulnego.¹⁸ Efekt taki można natomiast osiągnąć, stosując połączoną blokadę receptorów α- i β-adrenergicznych, która jest dobrze tolerowanym, logicznym sposobem leczenia.¹⁸ Doświadczenie kliniczne wskazuje, że można w ten sposób ograniczyć maksymalne wartości ciśnienia osiągane podczas napadów. Połączoną α- i β-blokadę umożliwiają labetalol i karwedilol, ale wadą obu tych leków jest nieprzewidywalna dostępność biologiczna.^17,19 Preferowane wydaje się więc łączenie α-adrenolityku (np. doksazosyny lub terazosyny) z β-adrenolitykiem. Alternatywnym rozwiązaniem jest podanie agonisty ośrodkowych receptorów α-adrenergicznych, takiego jak klonidyna, chociaż jego szersze stosowanie ograniczają działania niepożądane, a zwłaszcza nasilona męczliwość.

Jeżeli pomimo leczenia nadal występują ciężkie napady, można zmodyfikować dawkowanie, kierując się częstością rytmu serca w czasie napadów. Jeśli jest ona znaczna, należy zwiększyć dawkę β-adrenolityku, natomiast jeżeli nie stwierdza się szybkiej czynności serca w czasie napadu, to logiczne jest zwiększenie dawki α-adrenolityku. Jeśli a-adrenolityki, takie jak doksazosyna, stosuje się razem z β-adrenolitykami, do uzyskania maksymalnego efektu działania wystarcza dawka 2-4 mg.²⁰

Interwencja psychofarmakologiczna

Doraźne leczenie napadowych wzrostów ciśnienia

Szybkodziałająca benzodiazepina, taka jak alprazolam, może szybko przerywać napady u niektórych pacjentów. Lek ten można stosować zamiast leków przeciwnadciśnieniowych lub w połączeniu z lekiem przeciwnadciśnieniowym, takim jak klonidyna. Ostatnio wprowadzono preparat alprazolamu ulegający szybkiej dezintegracji po podaniu doustnym, co może przyspieszyć początek działania leku do kilku minut, dzięki czemu u pacjentów, którzy nie zareagowali na początkową dawkę, możliwe jest podanie drugiej dawki w ciągu 10 minut.

Zapobieganie napadom

Stosowanie leków przeciwdepresyjnych i anksjolitycznych w leczeniu rzekomego guza chromochłonnego zaproponowano ze względu na podobieństwo tego stanu do zespołu lęku panicznego. Wydaje się, że leki przeciwdepresyjne, w tym zarówno wybiórcze inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, jak i trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, stosowane w dawkach zalecanych w leczeniu zespołu lęku panicznego zapobiegają napadom u większości pacjentów.^3,4 Poprawa następuje w ciągu 2 tygodni od podania skutecznej dawki. Stosowanie trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych wiąże się z nasilonymi działaniami niepożądanymi, ale takie leki jak dezypramina są lepiej tolerowane niż niewybiórcze trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne.

Leki przeciwdepresyjne są skuteczne nawet u tych pacjentów, którzy nie chcą przyjąć do wiadomości, że ich choroba może wynikać z czynników psychologicznych. U takich pacjentów należy podkreślać dotychczasowe korzystne doświadczenia ze stosowaniem tych leków.

Mimo że lek przeciwdepresyjny może zapobiegać napadom, wielu pacjentów niechętnie zgadza się na przewlekłe przyjmowanie leku psychotropowego. Rozsądną strategią jest zastosowanie leku przeciwdepresyjnego u pacjentów ze skrajnymi wzrostami ciśnienia tętniczego w czasie napadów (np. >220/120 mmHg), a także u tych osób, u których napady zaburzają codzienne funkcjonowanie. U innych można najpierw spróbować doraźnego leczenia alprazolamem bądź klonidyną lub przewlekłego leczenia polegającego na połączonej blokadzie receptorów α- i β-adrenergicznych. Opóźnienie rozpoczęcia podawania leku przeciwdepresyjnego umożliwia również próbę interwencji psychologicznej.

Lek przeciwdepresyjny można stosować w połączeniu z blokadą receptorów α- i β-adrenergicznych. Jeżeli napady ustąpią, a pacjent ma prawidłowe ciśnienie tętnicze, można stopniowo zmniejszyć dawki, a następnie odstawić leki α- i β-adrenolityczne, kontynuując uważną obserwację pacjenta.