Zaburzenia przekaźnictwa nerwowo-mięśniowego

Zespół miasteniczny Lamberta-Eatona (LEMS – Lambert-Eaton myasthenic syndrome) jest klasycznym przykładem zespołu paraneoplastycznego. W nieco ponad połowie przypadków współistnieje z rakiem drobnokomórkowym płuc16. Autoprzeciwciała skierowane przeciwko napięciowozależnym kanałom wapniowym powodują nieprawidłowe uwalnianie acetylocholiny w obrębie płytki nerwowo-mięśniowej. Pacjenci odczuwają osłabienie mięśni proksymalnych kończyn, które dodatkowo mogą być bolesne. Mięśnie jamy ustnej, gardła i oczu zajęte są w mniejszym stopniu niż w przypadku miastenii. Jeśli LEMS towarzyszy dysfunkcja autonomiczna, to pacjenci skarżą się także na suchość ust, impotencję i objawy hipotensji ortostatycznej.

Objawy neurologiczne w chorobach nowotworowych

Wpływ nowotworów na układ nerwowy może wynikać z miejscowego rozrostu i naciekania struktur nerwowych, jak na przykład w przypadku niedowidzenia połowiczego dwuskroniowego spowodowanego przez ucisk guza przysadki na przyśrodkową część skrzyżowania nerwów wzrokowych. W zespołach paranowotworowych wpływ na ośrodkowy i/lub obwodowy układ nerwowy jest wywierany poprzez autoprzeciwciała skierowane przeciwko antygenom neuronalnym.

Nowotwory układu rodnego, rak drobnokomórkowy płuc, ziarnica Hodgkina czy rak piersi mogą powodować reakcję autoimmunologiczną prowadzącą do paraneoplastycznego zwyrodnienia móżdżku. W obrazie klinicznym dominują wówczas: ataksja, dyzartria i oczopląs.

Zapalenie układu limbicznego, w którym dochodzi do szybko narastających zaburzeń pamięci i zachowania, depresji, majaczenia i psychozy, może być jednym z zespołów paraneoplastycznych w przebiegu raka jajnika i drobnokomórkowego raka płuc.

Neuropatie paraneoplastyczne przybierają postać polineuropatii czuciowo-ruchowej, neuropatii autonomicznej lub mononeuropatii wieloogniskowej.

W większości przypadków objawy neurologiczne zespołu paranowotworowego wyprzedzają rozpoznanie samego guza o kilka miesięcy. W diagnostyce laboratoryjnej dostępne są panele do oznaczania wielu przeciwciał onkoneuronalnych. Najczęściej z zespołami paranowotworowymi związany jest drobnokomórkowy rak płuca, rak jajnika i rak piersi.

Podsumowanie

Objawy neurologiczne występują powszechnie w chorobach internistycznych. W części przypadków mogą być one nawet podstawowymi kryteriami rozpoznania tych chorób (np. objawy neurologiczne w toczniu rumieniowatym układowym). Z kolei inne należy traktować jako konsekwencję nieodpowiedniego prowadzenia choroby podstawowej (ruchy pląsawicze w nieketonowej hiperosmolarnej encefalopatii cukrzycowej). Wiedza na temat możliwości wystąpienia danych objawów neurologicznych w przebiegu określonych chorób pozwala na podjęcie odpowiednio wczesnego postępowania profilaktycznego i terapeutycznego, a czasami wręcz może doprowadzić do rozpoznania de novo.

Do góry