• Czy chory leczy się przewlekle z powodu migotania przedsionków, żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej?

Są to choroby, których terapia obejmuje leki mające wpływ na krzepliwość krwi.

• Leki:
  • Czy badana osoba przyjmuje: leki przeciwpłytkowe, przeciwkrzepliwe lub niesteroidowe leki przeciwzapalne?

Zaburzenia krzepnięcia wywołane przyjmowaniem tych leków mogą ujawnić obecność zmian w obrębie dróg moczowych we wczesnym etapie ich rozwoju.

• Czy chory stosuje ryfampicynę, sulfonamidy, fenazopirydyny, metylodopę?

Mogą one powodować zabarwienie moczu imitujące krwiomocz.

• Używki:
  • Czy badana osoba pali bądź paliła papierosy?

Palenie tytoniu jest udowodnionym czynnikiem ryzyka nowotworów dróg moczowych (pęcherza moczowego, górnych dróg moczowych, nerki)^5-7.

• Czy badana osoba pracuje/pracowała w przemyśle petrochemicznym, lakierniczym, w zakładach zajmujących się produkcją gum, farb?

Zawodowa ekspozycja na związki chemiczne, takie jak aminy aromatyczne, węglowodory aromatyczne stosowane w wymienionych gałęziach przemysłu, wiąże się z większym ryzykiem raka pęcherza moczowego⁵.

• Czy badana osoba była poddana radioterapii, którą objęto miednicę?

Promieniowanie jonizujące może powodować takie powikłania, jak krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego, wtórne nowotwory pęcherza moczowego⁵.

• Czy badana osoba była poddana chemioterapii?

Niektóre leki przeciwnowotworowe są czynnikiem ryzyka raka pęcherza moczowego, np. cyklofosfamid.

Badanie przedmiotowe

Badanie przedmiotowe może dostarczyć istotnych informacji o stanie ogólnym chorego oraz przyczynie krwiomoczu. Osoby z krwiomoczem makroskopowym wymagają pełnego badania przedmiotowego z oceną wszystkich układów i narządów, ze szczególnym uwzględnieniem wydolności serca i układu krążenia oraz ciśnienia tętniczego. Nieprawidłowe wartości parametrów życiowych, bladość powłok skórnych czy osłabienie mogą wskazywać na znaczną utratę krwi i konieczność konsultacji na szpitalnym oddziale ratunkowym. Podczas badania należy ocenić jamę brzuszną pod kątem bolesności ucis­kowej, wyczuwalnych oporów patologicznych w podbrzuszu, które z jednej strony mogą świadczyć o tamponadzie pęcherza moczowego i konieczności przywrócenia prawidłowego odpływu moczu, a z drugiej – o zaawansowanej chorobie nowotworowej pęcherza moczowego. Wyczuwalna masa w okolicy lędźwiowej występuje w zaawansowanych stadiach guzów nerek. Podbiegnięcia krwawe w okolicy lędźwiowej lub złamania żeber mogą towarzyszyć urazom nerek. Dodatni objaw Goldflama występuje w przypadku ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek, kamicy moczowej czy urazów nerek. Oceny wymagają również zewnętrzne narządy płciowe: ujście cewki moczowej, prącie oraz jądra i gruczoł krokowy.

Badania dodatkowe

Każda osoba zgłaszająca krwiomocz wymaga podstawowej diagnostyki, z wyjątkiem chorych, u których istnieje bezsprzeczny związek czasowy między pojawieniem się ciemnego/czerwonego zabarwienia moczu a spożyciem posiłku zawierającego takie składniki, jak buraki czy rabarbar, bądź przyjęciem leków mogących powodować taki objaw. Niemniej w przypadku jakichkolwiek wątpliwości także u nich (szczególnie gdy wywiad w kierunku czynników ryzyka nowotworów układu moczowego jest dodatni) należy wykonać przynajmniej ocenę mikroskopową osadu moczu.

Badanie ogólne moczu

Podstawowym badaniem u każdej osoby z krwiomoczem makroskopowym i podejrzeniem krwiomoczu na podstawie testów paskowych jest ocena mikroskopowa osadu moczu. Czerwone/ciemne zabarwienie moczu oraz dodatni wynik testu paskowego na obecność erytrocytów nie są wystarczające do tego, by rozpoznać krwiomocz i rozpocząć poszukiwanie jego przyczyn^1,2,8,9. Trzeba przy tym pamiętać, że testy paskowe dają wyniki fałszywie dodatnie w przypadku obecności w moczu nasienia bądź hemoglobiny czy mioglobiny (te proteidy mogą się pojawić w moczu w sytuacji hemolizy wewnątrznaczyniowej czy rozpadu mięśni, na przykład na skutek ciężkiego wysiłku fizycznego powodującego rozpad mięśni poprzecznie prążkowanych). Przyczyną wyników fałszywie ujemnych może być zawarta w moczu witamina C oraz długotrwała ekspozycja próbki moczu na powietrze. Z tego względu eksperci AUA zalecają wykonanie badania mikroskopowego w celu potwierdzenia obecności erytrocytów w moczu¹.