Nefrologia

Krwiomocz w POZ

lek. Rafał Osiecki

dr n. med. Mieszko Kozikowski

dr hab. n. med. Jakub Dobruch, prof. CMKP

Klinika Urologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. prof. W. Orłowskiego w Warszawie

Adres do korespondencji:

lek. Rafał Osiecki

Klinika Urologii, CMKP, SPSK im. prof. W. Orłowskiego

ul. Czerniakowska 231, 00-416 Warszawa

e-mail: rafalosiecki91@gmail.com

Small osiecki rafa%c5%82 opt

lek. Rafał Osiecki

Small kozikowski mieszko opt

dr n. med. Mieszko Kozikowski

Small jakub dobruch opt

dr hab. n. med. Jakub Dobruch, prof. CMKP

  • Klasyfikacja krwiomoczu, jego przyczyny, zalecane postępowanie diagnostyczne oraz wskazania do konsultacji urologicznej i/lub nefrologicznej
  • Szczegółowe informacje, które należy uzyskać od pacjenta w czasie wywiadu
  • Kryteria podziału osób z krwiomoczem mikroskopowym na grupy ryzyka według wytycznych American Urological Association

Krwiomocz jest jednym z najczęstszych powodów konsultacji w gabinecie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Zidentyfikowano wiele przyczyn jego występowania, wśród których na szczególną uwagę zasługują nowotwory układu moczowego oraz męskich narządów płciowych. Każdy epizod krwiomoczu powinien być traktowany z należytą uwagą, a postępowanie powinno zmierzać do ustalenia jego przyczyny. Ograniczony dostęp do lekarzy specjalistów zajmujących się chorobami układu moczowego – urologów i nefrologów – skłania lekarzy POZ do rozpoczęcia diagnostyki we własnym zakresie. Bez wątpienia część chorych będzie wymagała opieki specjalistycznej, ale właściwe postępowanie na wczesnym etapie diagnostyki może przyspieszyć ten proces i prowadzić do lepszych wyników leczenia.

Definicja i podział

Krwiomocz oznacza nieprawidłową, zwiększoną liczbę erytrocytów w moczu. Jeżeli mocz przybiera krwiste zabarwienie, mówimy o krwiomoczu makroskopowym (ang. macrohematuria, gross hematuria). Jeśli natomiast krwinki czerwone dostrzega się wyłącznie pod mikroskopem (w 400-krotnym powiększeniu) w liczbie ≥3 w polu widzenia, mówimy o krwiomoczu mikroskopowym (ang. microhematuria)1,2.

Pseudokrwiomocz odnosi się do stanu, w którym ciemne/czerwone zabarwienie moczu nie jest spowodowane obecnością erytrocytów w moczu.

Epidemiologia

Częstość występowania krwiomoczu zależy od płci, wieku i rozpowszechnienia czynników ryzyka w populacji badanych osób. Badania przesiewowe przeprowadzone wśród 80 000 zdrowych wolontariuszy poddanych ogólnej ocenie stanu zdrowia wykazały, że krwiomocz mikroskopowy występował u 2,4% do nawet 31,1% osób. Grupę, w której bezobjawowy krwiomocz mikroskopowy (ang. asymptomatic microscopic hematuria) stwierdzano najczęściej, stanowili uzależnieni od nikotyny mężczyźni po 60 r.ż.3

W badaniu, którym objęto 3500 osób poddanych ocenie z powodu krwiomoczu zarówno makroskopowego, jak i mikroskopowego, nowotwory dróg moczowych wykryto u 10% z nich. W grupie osób z krwiomoczem makroskopowym odsetek ten był większy i wyniósł 13,2%, natomiast w przypadku krwiomoczu mikroskopowego nowotwory wykryto w 3,1% przypadków4. Metaanaliza 17 badań przesiewowych, które dotyczyły częstości występowania nowotworów dróg moczowych u osób z krwiomoczem mikroskopowym, przedstawiona przez autorów wytycznych American Urological Association (AUA) w 2012 r. wskazała, że częstość tego zjawiska wynosi 2,6%3.

Przyczyny

Small 1626

Rycina 1. Przyczyny krwiomoczu z uwzględnieniem ich umiejscowienia

Krwiomocz może być objawem wielu chorób układu moczowego oraz męskich narządów płciowych zarówno o łagodnym, jak i złośliwym charakterze. Przyczyny krwiomoczu z uwzględnieniem ich umiejscowienia przedstawia rycina 1.

Podczas zbierania wywiadu od osób zgłaszających krwiomocz należy pamiętać o przyczynach ciemnego zabarwienia moczu niebędących w istocie hematurią. Należą do nich:

  • związki endogenne, które mogą być wykryte w moczu: mioglobina/hemoglobina, bilirubina, porfiryny
  • spożycie buraków, rabarbaru, czarnych porzeczek, rydzów
  • niektóre leki: ryfampicyna, sulfonamidy, metylodopa
  • odwodnienie.
Do góry