• pierścieniowatą, która okrężnie otacza środkową część pęcherzyka

• rozlaną – stwierdzaną w całym narządzie.

Adenomiomatoza jest schorzeniem łagodnym, bez potencjału do przemiany złośliwej, nie daje objawów i nie wymaga leczenia. Ewentualne objawy mogą wynikać ze współistniejącej kamicy. Ultrasonografia jest metodą z wyboru do rozpoznawania adenomiomatozy, którą odróżnia od raka pęcherzyka żółciowego z czułością sięgającą 95%⁵. W przypadku wątpliwości diagnostycznych kolejnym krokiem może być ultrasonografia z kontrastem, a następnym rezonans magnetyczny⁶.

Adenomiomatozę różnicuje się również z innym łagodnym schorzeniem pęcherzyka żółciowego, jakim jest cholesteroloza pęcherzyka żółciowego, tzw. pęcherzyk truskawkowy, który charakteryzuje się obecnością drobnych złogów cholesterolu w ścianie pęcherzyka, a w ultrasonografii drobnymi, hiperechogenicznymi odbiciami w ścianie, przeważnie z artefaktem „ogona komety”.

Polipy pęcherzyka żółciowego

Polipem pęcherzyka żółciowego zostało nazwane uwypuklenie błony śluzowej pęcherzyka żółciowego do światła pęcherzyka. Polipy dzieli się na polipy prawdziwe, to jest gruczolaki i gruczolakoraki, które są nowotworami, i polipy rzekome (pseudopolipy) – łagodne i bez potencjału do złośliwienia, do których należą polipy cholesterolowe, hiperplastyczne, zapalne oraz ogniskowa adenomiomatoza. Ocenia się, że polipy występują u około 5% populacji, z tego jednak tylko 5% stanowią polipy prawdziwe. Polipy prawdziwe powinny być usunięte podczas cholecystektomii, pseudopolipy nie wymagają nadzoru ani leczenia.

Polipy zwykle są wykrywane przypadkowo, nieznaczna część może powodować zapalenie pęcherzyka lub dróg żółciowych, jeśli upośledzają odpływ żółci. Polipy w ultrasonografii:

• są przyściennymi zmianami hiperechogenicznymi

• nie powodują cienia akustycznego

• nie przemieszczają się przy zmianie pozycji ciała pacjenta.

Na podstawie badań radiologicznych nie jest możliwe pewne odróżnienie polipów prawdziwych od pseudopolipów i to ultrasonografia odgrywa główną rolę zarówno w wykrywaniu polipów pęcherzyka żółciowego, jak i nadzorze nad nimi. Głównym czynnikiem ryzyka nowotworowego charakteru polipa jest wielkość ≥10 mm, chociaż nie wszystkie mniejsze polipy są łagodne, zaś potencjalnymi:

• nieuszypułowana („siedząca”) morfologia

• wiek pacjenta powyżej 50 lat

• współistnienie pierwotnego stwardniającego zapalenia dróg żółciowych (PSC – primary sclerosing cholangitis)⁷.

Biorąc to pod uwagę, według najnowszych europejskich zaleceń na cholecystekomię powinni być kierowani pacjenci z polipami ≥10 mm oraz wielkości 6-9 mm, jeśli są one nieuszypułowane, osadzone na szerokiej podstawie, gdy chory ma więcej niż 50 lat lub współistnieje u niego PSC⁸. Wzrost wielkości polipa o ponad 2 mm lub osiągnięcie wielkości 10 mm podczas badań kontrolnych również stanowi wskazanie do leczenia chirurgicznego. Schemat nadzoru nad chorymi z polipami pęcherzyka żółciowego wielkości do 9 mm został przedstawiony na rycinie 2.

Rycina 2. Schemat postępowania u chorych z polipami pęcherzyka żółciowego wielkości do 9 mm⁷

Rak pęcherzyka żółciowego

Wczesne postacie raka pęcherzyka żółciowego (histologicznie w 90% gruczolakoraka) wymagają różnicowania z polipami lub pogrubieniem ściany pęcherzyka, jak opisano powyżej. Występują bowiem dwa typy wzrostu guza: endofityczny/polipowaty oraz naciekający w sposób rozlany ścianę pęcherzyka – znacznie bardziej powszechny, dotyczy 80-90% przypadków. Najczęściej ultrasonograficznie uwidacznia się zaawansowaną postać nowotworu, gdy guz:

• częściowo lub całkowicie wypełnia światło pęcherzyka – typowe są uwięźnięte w jego obrębie nieruchome złogi