Kryteria są spełnione, jeśli dolegliwości występują co najmniej raz w tygodniu, przez co najmniej 2 miesiące.

Zespół czynnościowego bólu brzucha.

Do rozpoznania poza kryteriami wymienionymi wyżej służy jeden z poniższych warunków: ²

• Bólowi towarzyszy upośledzenie codziennej aktywności

• Współistnieją dodatkowe objawy somatyczne, tj. ból głowy i kończyn, zaburzenia snu.

Leczenie. Postępowanie terapeutyczne polega przede wszystkim na rozmowie wyjaśniającej z dzieckiem i jego rodzicami oraz uregulowaniu trybu życia. Część dzieci wymaga dodatkowo wsparcia psychologicznego i leczenia farmakologicznego. Niestety, tylko nieliczne interwencje zostały poddane ocenie w wiarygodnych metodologicznie badaniach randomizowanych.

Zaparcie czynnościowe

Zaparcie występuje u 3% dzieci i jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u gastroenterologa dziecięcego (ok. 25% konsultacji). Blisko 80-85% przyczyn to właśnie zaparcie czynnościowe. Aby je rozpoznać,muszą być spełnione minimum dwa z wymienionych poniżej kryteriów u dziecka w wieku >4 lat, przy braku wystarczających kryteriów do rozpoznania zespołu jelita drażliwego:^1,2

• Nie więcej niż 2 wypróżnienia w toalecie w tygodniu

• Co najmniej 1 epizod popuszczania stolca w tygodniu

• W wywiadzie nasilone świadome wstrzymywanie stolca lub świadome unikanie defekacji

• W wywiadzie bolesne wypróżnienia lub zbite stolce

• Obecność dużych ilości mas kałowych w odbytnicy

• W wywiadzie duża średnica stolca, który może zatkać toaletę.

Kryteria są spełnione, jeśli dolegliwości występują co najmniej raz w tygodniu, przez co najmniej 2 miesiące.

Objawami często towarzyszącymi zaparciu czynnościowemu, oprócz wymienionych wyżej, są: wysiłek, ból przy oddawaniu stolca, uczucie niepełnego wypróżnienia, ból brzucha, popuszczanie stolca, wzdęcie, drażliwość, niepokój, upośledzone łaknienie, wczesne uczucie sytości, gorsze przyrosty masy ciała, okresowa domieszka świeżej krwi w stolcu.

Samo zaparcie nie wpływa na czynność innych układów, czasami jednak, szczególnie uporczywe, może powodować zastój w drogach moczowych i zakażenia układu moczowego.

W rozpoznawaniu zaparcia największą rolę spełnia wywiad. Najistotniejsze informacje dotyczą: wieku dziecka, czasu trwania dolegliwości, częstości wypróżnień, konsystencji stolców, wysiłku podczas defekacji, obecności świeżej krwi na stolcu lub po jego oddaniu, popuszczania stolca, zachowań utrudniających defekację, przebiegu dotychczasowego leczenia, przyjmowanej dawki witaminy D₃,diety, chorób współistniejących; w wywiadzie noworodkowym: czasu oddania smółki po porodzie (w większości przypadków choroby Hirschsprunga noworodek oddaje stolec dopiero po 24 h od porodu – niestety w większości przypadków dane te nie są odnotowywane w książeczce zdrowia), rozwoju psychoruchowego, danych rodzinnych (występowanie w rodzinie zaburzeń defekacji, choroby Hirschsprunga, chorób tarczycy i przytarczyc, celiakii, mukowiscydozy).

Ważnymi elementami badania przedmiotowego są: ocena stanu odżywienia i okolicy odbytu (zmiany zapalne, szczeliny, żylaki odbytu, przetoki), palpacyjna ocena zalegania mas kałowych w lewym, czasem i w prawym dole biodrowym, a w badaniu per rectum ocena napięcia zwieraczy i stwierdzenie obecności mas kałowych w bańce odbytnicy.

Tylko wyjątkowo zachodzi konieczność poszerzenia diagnostyki o manometrię anorektalną, wlew kontrastujący jelita grubego, biopsję odbytnicy.