Dialog między członkami zespołu

Opieka okołoporodowa nad dzieckiem urodzonym na granicy możliwości przeżycia jest wielodyscyplinarna i wymaga bliskiej współpracy między położnikami, neonatologami, położnymi, pielęgniarkami, a także innymi członkami zespołów medycznych. Biorąc pod uwagę fakt, że w praktyce decyzje często muszą jednak być podejmowane bardzo szybko, konieczne jest, aby członkowie zespołu wcześniej przedyskutowali i ustalili zasady postępowania w podobnych sytuacjach. Czasami w trudnych decyzjach pomocne mogą być szpitalne komisje etyczne.

Dialog z rodzicami

Nawiązanie dialogu z rodzicami jeszcze przed porodem stanowi podstawę do zdobycia zaufania i ułatwia późniejsze podejmowanie decyzji. Lekarz zobowiązany jest do informowania rodziców o aktualnym stanie zdrowia płodu i noworodka oraz rokowaniu. W miarę możliwości takie rozmowy powinny odbywać się w obecności obojga rodziców, w osobnym pomieszczeniu, w atmosferze zaufania, szacunku i przyzwolenia na wyrażanie przez nich wszelkich odczuć i opinii. Dyskusja musi być otwarta i wolna od jakichkolwiek nacisków, a przekazywane informacje prawdziwe, wyczerpujące i zrozumiałe. Ponadto, jeśli to tylko możliwe, rodzice powinni mieć wystarczająco dużo czasu na przemyślenie podanych im informacji i wyrażenie swojej opinii. Wskazane jest umożliwienie rodzicom kontaktu z psychologiem.

W czasie ciąży pierwszeństwo w uzyskiwaniu informacji należy się matce, bez względu na jej wiek (niepełnoletniość). Po urodzeniu dziecka prawo do informacji ma matka i ojciec dziecka na równych prawach.

W sytuacji zagrożenia urodzenia się dziecka na granicy możliwości przeżycia położnik i neonatolog powinni, jeśli to możliwe, przeprowadzić pierwszą rozmowę z rodzicami jeszcze przed porodem. Rodzice powinni zostać powiadomieni o charakterze planowanego postępowania medycznego. Krótka informacja na ten temat powinna być umieszczona w dokumentacji medycznej. Należy omówić z rodzicami szanse dotyczące przeżycia dziecka, jego prawidłowego rozwoju i ewentualne ryzyko wystąpienia odległych następstw związanych ze stopniem niedojrzałości noworodka (szczególnie na podstawie danych zawartych w tabeli 3 i 4 niniejszego dokumentu). Ważne, aby zespół leczący wstępnie uzyskał opinie rodziców, nie oczekując przy tym z ich strony żadnych ostatecznych deklaracji.

Nastawienie rodziców i ich oczekiwania (np. czy chcą być przy śmierci dziecka, czy dziecko ma być ochrzczone i inne) powinny być odnotowane w dokumentacji medycznej (załącznik 1 – Karta konsylium prenatalnego). Ta karta powinna być odpowiednio do sytuacji uzupełniana w trakcie hospitalizacji.

Tabela 5. Postępowanie dotyczące matki i noworodka w przypadku zagrożenia porodem przedwczesnym przed ukończeniem 26 tygodni ciąży

Tabela 6. Czynniki prenatalne i stan kliniczny noworodka bezpośrednio po urodzeniu modyfikujące rokowanie

Rodzice mają prawo do pełnej informacji o sytuacji zdrowotnej swojego dziecka, aby móc świadomie wyrazić zdanie na temat dalszego postępowania medycznego. Osiągnięcie porozumienia między personelem medycznym i rodzicami ma kluczowe znaczenie dla rodziców, którzy muszą mieć poczucie, że uczyniono wszystko, co możliwe dla dobra ich dziecka i że nie spoczywa na nich ostateczna odpowiedzialność za podejmowane decyzje.²

Informowanie jest procesem o swoistej dynamice zarówno w zakresie przekazywania informacji przez personel medyczny, jak i ich odbioru przez rodziców. Często wymaga to wielokrotnych rozmów na temat stanu zdrowia i planu postępowania z dzieckiem.

W sytuacjach podejmowania decyzji w trybie pilnym należy zapewnić rodzicom możliwość kontaktu z lekarzem i innymi członkami personelu medycznego w późniejszym terminie.

Problemy ekonomiczne i społeczne

Ratowanie życia noworodków na granicy możliwości przeżycia wiąże się także z potrzebą zapewnienia im dalszej opieki, ponieważ część z nich będzie wymagała specjalistycznej pomocy przez wiele lat lub całe życie. Względy ekonomiczne nie mogą mieć jednak wpływu na podejmowane decyzje lekarskie.

Decyzja o podjęciu resuscytacji lub ograniczeniu stosowanych procedur medycznych powinna być motywowana wolą poprawy stanu zdrowia noworodka i/lub jego ochrony przed niepotrzebnym cierpieniem, a nie zamiarem uniknięcia pojawienia się w społeczeństwie osoby niepełnosprawnej bądź upośledzonej.

Określanie wieku ciążowego i ocena dojrzałości biologicznej

Wiek ciążowy

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób (wydanie ICD-10 poprawione) definiuje wiek ciążowy jako czas od daty ostatniej miesiączki wyrażony w tygodniach i dniach. Na przykład wiek ciążowy określamy na 25 tygodni, jeżeli ciąża trwa od 25 tygodnia i 0 dni (25 0/7) do 25 tygodni i 6 dni (25 6/7).

Wiek ciążowy określa się na podstawie: