Antybiotykoterapia

Noworodki do 3 tygodnia życia

Zalecane jest dożylne podawanie antybiotyku obejmującego działaniem paciorkowce grupy B i pałeczki Gram(-), czyli ampicyliny z aminoglikozydem lub cefalosporyny III generacji – ceftriaksonu/cefotaksymu.

Niemowlęta od 4 tygodnia życia do 3 miesiąca życia

W przypadku łagodnych objawów ZP bez gorączki poprzedzonych ropnym zapaleniem spojówek można podejrzewać etiologię atypową (C. trachomatis) i w leczeniu zastosować makrolid.

Jeżeli przebieg choroby ma charakter umiarkowany lub ciężki, najbardziej prawdopodobnym czynnikiem etiologicznym jest S. pneumoniae, rzadziej. S. aureus. Zalecanymi antybiotykami podawanymi dożylnie są: cefalosporyna II generacji (cefuroksym) lub amoksycylina z kwasem klawulanowym.

Niemowlęta w ciężkim stanie ogólnym z podejrzeniem lub w przebiegu posocznicy powinny otrzymywać dożylnie cefalosporynę III generacji (ceftriakson, cefotaksym) w skojarzeniu z kloksacykliną.⁹

Dzieci od 4 miesiąca życia do 5 roku życia

Wyłącznie w tej grupie wiekowej w łagodnym przebiegu PZP bez wysokiej gorączki i przy przesłankach świadczących o wirusowym podłożu choroby można zrezygnować z podawania antybiotyku.

Antybiotykiem pierwszego wyboru, na który pozostaje wrażliwy S. pneumoniae – najczęstszy czynnik etiologiczny bakteryjnego PZP u dzieci w tym wieku – jest amoksycylina podawana doustnie w 2-3 dawkach wynoszących 75-90 mg/kg/24 h przez 7-10 dni (3-5 dni od ustąpienia gorączki).¹⁶ Zastosowanie górnej granicy podanej dawki sugeruje się u dzieci uczęszczających do żłobków/przedszkoli oraz tych, które w ostatnich 3 miesiącach otrzymywały antybiotyk.^12,16 W łagodnych postaciach PZP leczenie można skrócić do 5 dni.⁹

Dzieci od 6 do 15 roku życia

Prawdopodobieństwo zakażenia S. pneumoniae i bakteriami atypowymi jest w tej grupie dzieci porównywalne. W leczeniu pierwszego wyboru mają więc zastosowanie antybiotyki β-laktamowe i makrolidy:

• amoksycylina doustnie 75-90 mg/kg/24 h w 2-3 dawkach
• azytromycyna doustnie 10 mg/kg/24 h w pierwszym dniu leczenia, następnie 5 mg/kg/24 h co 24 godziny przez 4 dni lub 10 mg/kg/24 h co 24 godziny przez 3 dni
• klarytromycyna doustnie 15 mg/kg/24 h co 12 godzin.

Jeżeli po 48 godzinach leczenia amoksycyliną nie uzyska się poprawy stanu klinicznego pacjenta, zaleca się dołączenie makrolidu. Jeżeli terapię rozpoczęto antybiotykiem makrolidowym, w analogicznej sytuacji zaleca się włączenie do terapii antybiotyku β-laktamowego (oporność pneumokoków na makrolity w Polsce wynosi ok. 30%).

W przebiegu zakażeń średnio ciężkich o niepewnej etiologii wytyczne British Thoracic Society (BTS) zalecają skojarzoną terapię amoksycyliną z makrolidem.

W przypadku nawrotu PZP lub stwierdzenia w wywiadzie antybiotykoterapii w ostatnim miesiącu lekiem pierwszego wyboru jest amoksycylina z kwasem klawulanowym w dawce 90 mg/6,4 mg/kg/24 h co 12 godzin.

Przy stwierdzonej alergii na amoksycylinę bez reakcji natychmiastowej lekiem pierwszego wyboru jest aksetyl cefuroksymu – 30 mg/kg/24 h co 12 godzin, a z reakcją natychmiastową – klaryrtomycyna – 15 mg/kg/24 h co 12 godzin.

Optymalny czas trwania kuracji antybiotykowej w niepowikłanym PZP trwa zwykle 7-10 dni.^9,12,16

W sezonie epidemicznym przy zwiększonej liczbie zachorowań na grypę u dzieci z objawami grypy i PZP o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu zaleca się empiryczne stosowanie leków przeciwwirusowych skutecznych wobec wirusa grypy – oseltamiwiru, zanamiwiru w dawkach zależnych od wieku i masy pacjenta.¹³

Rodzicom należy przekazać odpowiednie instrukcje na temat sposobu podawania leków, pielęgnacji, obserwacji chorego dziecka i właściwego reagowania w przypadku wystąpienia objawów alarmowych. Po 48 godzinach leczenia wysoka gorączka powinna się obniżyć, a wysiłek oddechowy zmniejszyć. Pacjenci powinni zostać ocenieni przez lekarza po dwóch dobach od rozpoczęcia terapii empirycznej. Jej nieskuteczność może być związana z niewłaściwym rozpoznaniem choroby lub czynnika etiologicznego, nieodpowiednim doborem antybiotyku, opornością na zastosowane leczenie lub rozwojem powikłań (wysięk w opłucnej, ropniak opłucnej, ropień płuca, martwicze zapalenie płuc, odma).