prof. dr hab. n. med. Jurek Olszewski

Opis przypadku

Mężczyzna 37-letni, pracownik straży granicznej, został przyjęty do Kliniki Otolaryngologii, Onkologii Laryngologicznej, Audiologii i Foniatrii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Łodzi w trybie pilnym z powodu zawrotów głowy o charakterze ruchu wirowego w lewo, pojawiających się przy szybkich ruchach głowy, wstawaniu z pozycji leżącej oraz przy skrętach szyi. Zawrotom głowy towarzyszyły nudności i wymioty. Objawy były nieco łagodniejsze, gdy pacjent zamykał oczy. Nigdy wcześniej nie doświadczał podobnych dolegliwości.

Przy przyjęciu pacjent w dobrym stanie ogólnym, w pełnym kontakcie słowno-logicznym. W badaniu przedmiotowym otorynolaryngologicznym stwierdzono oczopląs samoistny 3 stopnia w prawo, poziomo-obrotowy. W próbach statyczno-dynamicznych: Romberga – chwianie, Romberga-Manna – chwianie na boki z dyskretną przewagą w lewo, Webera – dźwięk słyszalny pośrodku głowy. Poza tym w zakresie narządów ORL bez istotnych odchyleń od normy.

Również wykonane badania: audiometryczne tonalne progowe, tympanometryczne, słuchowych potencjałów wywołanych z pnia mózgu oraz tomografia komputerowa ośrodkowego układu nerwowego nie wykazały odchyleń od stanu prawidłowego.

Wykonano próbę ortostatyczną oraz manewr Dixa-Hallpike’a w celu wykluczenia łagodnych napadowych położeniowych zawrotów głowy i nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości.

W badaniu wideonystagmograficznym (VNG) stwierdzono oczopląs samoistny w prawo (7,7 o/s), nie występował jednak oczopląs położeniowy, jedynie pojedyncze fale kwadratowe w prawo we wszystkich pozycjach. W próbach kalorycznych stwierdzono deficyt lewego błędnika (76%), przewagę kierunkową bezwzględną w prawo przy wodzie zimnej (3,8 o/s), przewagę kierunkową względną w prawo przy wodzie ciepłej (69%).

U chorego rozpoznano zapalenie nerwu przedsionkowego lewego i włączono glikokortykosteroidy, winpocetynę oraz piracetam.

Pacjenta wypisano z kliniki w 4 dobie, po całkowitym ustąpieniu oczopląsu samoistnego, z rozpoznaniem zapalenia nerwu przedsionkowego lewego. Zalecono stosowanie: winpocetyny 5 mg w dawce 1-1-1 tabl. doustnie, piracetamu 1,2 g w dawce 1-1-0 tabl. doustnie, inozyny pranobeks w dawce 3 × 2 tabl. doustnie, ćwiczenia habituacyjne wg udzielonego instruktażu, kontrolne VNG po miesiącu w poradni laryngologicznej, oszczędzający tryb życia.

Klasyfikacja zawrotów głowy

Zawroty głowy są jedną z najczęstszych dolegliwości zgłaszanych przez pacjentów. Częstość ich występowania w populacji ogólnej szacuje się na 15-23%^1,2. Chorobowość w populacji osób po 70 r.ż. jest jeszcze wyższa i sięga w niektórych badaniach nawet 36%³. Ze względu na dużą zgłaszalność i interdyscyplinarny charakter tego objawu często stykają się z nim zarówno lekarze rodzinni, jak i specjaliści różnych dziedzin medycyny, w tym laryngolodzy, neurolodzy, interniści, okuliści i psychiatrzy.

Zawroty dzieli się na układowe (vertigo) i nieukładowe (dizziness: presyncope, lightheadedness, disequilibrium) (ryc. 1)⁴.

Rycina 1. Podział zawrotów głowy

Presyncope

Presyncope to termin oznaczający stan przedomdleniowy, charakteryzujący się wrażeniem szybko narastającego ogólnego osłabienia, zbliżającego się omdlenia, często z towarzyszącymi objawami autonomicznymi (nudności, nadmierna potliwość, bladość). Objawy te występują na skutek hipoperfuzji ośrodkowego układu nerwowego w wyniku spadku ciśnienia tętniczego, w tym: w przebiegu chorób układu krążenia (zaburzeń rytmu serca, niewydolności serca), dysfunkcji autonomicznej (np. w polineuropatiach lub chorobach neurodegeneracyjnych), działania hipotensyjnego leków.

Disequilibrium

Termin disequilibrium oznacza występowanie zaburzeń równowagi i chodu, poczucia niestabilności, zwykle nasilającego się w pozycji stojącej i przy poruszaniu się, często bez wyraźnego odczucia zawrotu głowy. Takie objawy najczęściej są spowodowane: procesem starzenia się układu równowagi (tzw. prezbiastazja), ogniskowym uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego o charakterze naczyniowym, rozrostowym lub demielinizacyjnym, zespołami otępiennymi, parkinsonizmem, neuropatią obwodową, zaburzeniami widzenia, chorobami mięśniowo-szkieletowymi.