Zawroty naczyniopochodne mogą mieć różny charakter. Najczęściej mieszczą się w kategorii zawrotów nieukładowych. Duże znaczenie ma wnikliwa obserwacja oczopląsu. Stwierdzenie jego typowo ośrodkowego charakteru (tj. najczęściej oczopląsu wielokierunkowego z fazą szybką w kierunku spojrzenia, rzadziej oczopląsu pionowego, czysto obrotowego, wahadłowego czy okresowego oczopląsu naprzemiennego) pozwala wykluczyć zapalenie nerwu przedsionkowego jako przyczynę dolegliwości. Jednak w przypadku stwierdzenia u chorego zawrotów głowy typu vertigo, oczopląsu poziomego bez zmian kierunku fazy szybkiej, bez innych deficytów neurologicznych (czyli tzw. zespołu przedsionkowego), różnicowanie pomiędzy uszkodzeniem ośrodkowej i obwodowej części układu przedsionkowego jest trudne i wymaga uwzględnienia dodatkowych objawów. Ważną rolę odgrywa tu test Halmagyi-Curthoysa (vHIT – video Head Impulse Test, wykonywany za pomocą aparatu ICS Impulse; dzięki specjalnej kamerze wmontowanej w gogle możliwa jest rejestracja odruchu przedsionkowo-ocznego, a co za tym idzie – jego analiza komputerowa). Ujemny wynik (prawidłowy odruch przedsionkowo-oczny) znacznie zwiększa prawdopodobieństwo ośrodkowej przyczyny zawrotów¹².

Z innych objawów, które mogą wskazywać na udar, należy wymienić:

• ból głowy w okolicy potylicznej

• ból karku (możliwość rozwarstwienia tętnicy kręgowej, zwłaszcza po urazie)

• nawracające prodromalne incydenty zawrotów głowy w ostatnich tygodniach

• objawy słuchowe (mogące wynikać z niedokrwienia w obszarze unaczynienia tętnicy przedniej dolnej móżdżku, od której na ogół odchodzi tętnica błędnika).

W różnicowaniu powinno się także uwzględnić wiek chorego i liczbę występujących czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Podsumowując, należy stwierdzić, że zebranie wywiadu i przeprowadzenie badania przedmiotowego w większości przypadków umożliwia wyodrębnienie chorych z istotnym podejrzeniem udaru spośród wielu pacjentów zgłaszających się z powodu zawrotów głowy. Pacjenci ci powinni być niezwłocznie zakwalifikowani do diagnostyki obrazowej i leczenia na oddziale udarowym.

Choroba Ménière’a

Chorobę Ménière’a definiuje się jako idiopatyczny zespół objawów wodniaka śródchłonki. Ocenia się, że jest ona stosunkowo rzadkim zaburzeniem wśród dolegliwości związanych z zawrotami głowy – częstość jej występowania wynosi ok. 3%, chociaż w niektórych krajach jest szacowana na 3-10%¹³. Zasadniczo płeć nie odgrywa istotnej roli, choć ocenia się, że kobiety chorują nieco częściej.

Etiologia choroby jest nieznana, uznaje się jednak, że zasadniczą przyczynę stanowi zaburzenie homeostazy śródchłonki, prowadzące do powstania wodniaka błędnika. Postuluje się, że zawroty głowy powstają w wyniku nadmiernej, mechanicznej stymulacji komórek czuciowych. Inny możliwy patomechanizm zawrotów głowy to nadmierne wytwarzanie glikoprotein i następowy gwałtownie wzmożony drenaż śródchłonki. Wśród czynników wywołujących objawy chorobowe wymienia się:

• urazy głowy

• zmiany patologiczne mikrokrążenia w uchu wewnętrznym

• zaburzenia wodno-elektrolitowe

• nieprawidłowe reakcje na bodźce fizyczne (dźwięk, światło, ruch)

• zespoły naczyniowe spastyczno-atoniczne

• wahania ciśnienia atmosferycznego

• zaburzenia hormonalne

• czynniki alergiczne lub autoimmunologiczne.

Klinicznie choroba Ménière’a charakteryzuje się triadą objawów: