I Klinika Kardiologii i Nadciśnienia Tętniczego, Instytut Kardiologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum, Kraków

Opracowano na podstawie: Angiotensin II-dependent hypertension causes reversible changes in the platelet proteome. Gebhard S, Steil L, Peters B, Gesell-Salazar M, Hammer E, Kuttler B, Clemetson KJ, Scharf C, Peters J, Völker U, Rettig R, Greinacher A. J Hypertens 2011 Nov;29(11):2126-37.

Podwyższone ciśnienie tętnicze prowadzi do zmian w składzie białek płytek krwi. Może to z jednej strony odpowiadać za zwiększone ryzyko powikłań zatorowych u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, z drugiej – być podstawą opracowania testów służących do oceny długoterminowej skuteczności leczenia przeciwnadciśnieniowego.

Streszczenie

Kontekst kliniczny. Nadciśnienie tętnicze jest czynnikiem ryzyka zakrzepicy tętniczej.

Cel. Oceniono wpływ nadciśnienia zależnego od angiotensyny II na proteom płytek krwi.

Metody i wyniki. Nadciśnienie tętnicze indukowano u cyp1a1ren-2 transgenicznych szczurów poprzez karmienie indol-3-karbinolem (n=10) oraz u szczurów szczepu Fischer 344 poprzez wlew podskórny angiotensyny II (n=7). Po 14 dniach nadciśnienia tętniczego (SBP >180 mmHg) i 10 dni po normalizacji ciśnienia krwi zostały ocenione zmiany proteomu płytek krwi przez dwuwymiarową separację w elektroforezie żelowej. W podgrupie zwierząt (n=4) były wykonywane kilkukrotne pobrania krwi. Z 1040 miejsc białkowych 45 wykazywało zmiany związane z nadciśnieniem (>1,5-krotnie, p<0,01) w obu modelach (34 wzrosły, 11 spadło). Wszystkie były odwracalne w ciągu 10 dni. Trzydzieści osiem punktów zostało zidentyfikowanych za pomocą spektrometrii masowej i przydzielonych do 20 różnych białek. Większość miejsc ze zwiększoną intensywnością stanowiły fragmenty białek. Powtarzane pobrania krwi i stymulacja megakariocytopoezy przez agonistę receptora trombopoetyny prowadziły do zmian w tych samych miejscach białkowych, ale w przeciwnym kierunku do tych wywołanych nadciśnieniem zależnym od angiotensyny II.

Wnioski. Nadciśnienie tętnicze zależne od angiotensyny II wiąże się ze zwiększoną degradacją białek w płytkach krwi. Zmiany te są odwracalne, a zidentyfikowane białka mogą być wykorzystane do opracowania biomarkerów do monitorowania historii kontroli ciśnienia tętniczego krwi.

Komentarz

Płytki krwi krążą we krwi w postaci bezjądrowych fragmentów komórkowych i pozostają w bliskim kontakcie ze ścianą naczyń tętniczych. Wykazują reakcje w odpowiedzi na zmiany sił ścierających (shear stress)¹ oraz na aktywację śródbłonka naczyniowego,² które to zmiany są indukowane przez podwyższone ciśnienie tętnicze.³

Komentowane badanie, chociaż dotyczy doświadczeń na zwierzętach, może mieć istotne przełożenie na nasze rozumienie procesów zachodzących w płytkach krwi u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym oraz na potencjalne możliwości monitorowania skuteczności leczenia nadciśnienia tętniczego. Opisywane doświadczenia wykazały obecność powtarzalnych i odwracalnych zmian w proteomie (zestawie białek) płytek krwi związanych z nadciśnieniem tętniczym wywołanym przez angiotensynę II. Fakt, że zmieniające się miejsca były głównie fragmentami białek, wskazuje na wzmożoną degradację białek płytek krwi w przebiegu nadciśnienia tętniczego.

Przechowywanie płytek krwi ex vivo może do pewnego stopnia odpowiadać starzeniu się płytek krwi. Spośród zidentyfikowanych w tym badaniu białek sześć podlega zmianom w ludzkich płytkach krwi przechowywanych ex vivo w banku krwi.⁴ Można te informacje interpretować łącznie jako wskazujące na przedwczesne starzenie się płytek krwi w nadciśnieniu tętniczym. Białka, które wykazywały zwiększoną degradację w przedstawionych doświadczalnych modelach nadciśnienia tętniczego, to głównie białka cytoszkieletu. Może to wskazywać na zwiększone wewnątrzkomórkowe przekaźnictwo sygnału w płytkach krwi w nadciśnieniu tętniczym, co odpowiada opisywanej niezależnie zwiększonej aktywności płytek krwi u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Obserwowano również zmiany morfologiczne płytek krwi, takie jak ich zwiększony rozmiar.⁵

Kontrola nadciśnienia tętniczego u pacjentów już leczonych pozostaje nadal niewystarczająca. Metody monitorowania leczenia przeciwnadciśnieniowego, takie jak domowe pomiary ciśnienia tętniczego, nie dają jednak pełnego wglądu w „przeciętne” wyrównanie wartości ciśnienia tętniczego. Niezbędne są badania, czy zmiany proteomu płytek obserwowane w modelach zwierzęcych zachodzą również u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Tego typu badania umożliwiłyby identyfikację biomarkerów, które dostarczałyby informacji o długoterminowej kontroli ciśnienia tętniczego u danego pacjenta – podobnie jak hemoglobina glikowana służy nam obecnie do monitorowania wyrównania cukrzycy.

Piśmiennictwo:

1.Ruggeri ZM. Platelets in atherothrombosis. Nat Med 2002;8:1227-1234.

2.Gawaz M, Langer H, May AE. Platelets in inflammation and atherogenesis. J Clin Invest 2005;115:3378-3384.

3.Koller A. Signaling pathways of mechanotransduction in arteriolar endothelium and smooth muscle cells in hypertension. Microcirculation 2002;9:277-294.

4. Thiele T, Steil L, Gebhard S, Scharf C, Hammer E, Brigulla M, et al. Profiling of alterations in platelet proteins during storage of platelet concentrates. Transfusion 2007;47:1221-1233.

5. Nadar SK, Blann AD, Kamath S, Beevers DG, Lip GY. Platelet indexes in relation to target organ damage in high-risk hypertensive patients: a substudy of the Anglo-Scandinavian Cardiac Outcomes Trial (ASCOT). J Am Coll Cardiol 2004;44:415-422.

Przedruk z „Nowości w medycynie – Nadciśnienie tętnicze”. 15.12.2011(81/269).