Inhibitorami 5α-reduktazy stosowanymi w zwalczaniu objawów BPH są:

• finasteryd – hamujący kompetycyjnie izoenzym typu 1
• dutasteryd – hamujący oba izoenzymy.

Zmniejszenie stężenia DHT w surowicy i gruczole krokowym oraz pobudzenie procesu apoptozy ogranicza liczbę komórek rozrostowych stercza. Mniejsza masa gruczołu z kolei zmniejsza:

• udział przeszkody podpęcherzowej w wywoływaniu objawów ze strony dolnych dróg moczowych
• ryzyko ostrego zatrzymania moczu
• zagrożenie krwawieniem z dużego stercza.

Wskazaniem do leczenia inhibitorami 5α-reduktazy jest powiększenie gruczołu krokowego >40-50 ml. W trakcie stosowania tych leków zmniejsza się również stężenie swoistego antygenu sterczowego w surowicy.

W leczeniu chorych z objawami BPH częściej wykorzystuje się finasteryd. Jest on dobrze tolerowany i bezpieczny, a działania niepożądane obserwuje się rzadko, głównie na początku terapii. Należą do nich:

• osłabienie libido
• zaburzenia wzwodu prącia, a także (rzadziej)
• wytrysk wsteczny nasienia
• mała objętość nasienia w trakcie wytrysku
• zmniejszenie liczby plemników i ograniczenie ich ruchliwości
• ginekomastia.

Leczenie skojarzone

U chorych z objawami ze strony dolnych dróg moczowych oraz powiększeniem gruczołu krokowego >40-50 ml dobre wyniki przynosi skojarzenie α1-adrenolityku z inhibitorem 5α-reduktazy. Z czasem, gdy objętość stercza zmniejszy się, a dolegliwości staną się znacznie mniej uciążliwe, można odstąpić od dalszego leczenia inhibitorem 5α-reduktazy.

Leki antycholinergiczne

U niektórych objawy występujące w fazie wypełniania pęcherza moczowego utrzymują się mimo właściwego leczenia. Ponieważ nie różnią się one od objawów obserwowanych u chorych z pęcherzem nadreaktywnym, a mięsień wypieracz pęcherza moczowego podlega częściowo kontroli układów przywspółczulnego i cholinergicznego, korzystne okazało się włączenie leków antycholinergicznych nowej generacji (tolterodyny, solifenacyny). Najczęściej są one kojarzone z α-adrenolitykiem, jeśli jego działanie okazało się niedostatecznie skuteczne. Przyczyniają się do zmniejszenia:

• nasilenia częstomoczu w ciągu dnia i w nocy
• nasilenia parć naglących
• nietrzymania moczu z powodu parcia.

Przed rozpoczęciem podawania leków antycholinergicznych trzeba koniecznie określić objętość moczu zalegającego w pęcherzu po mikcji. Zaleganie >250 ml wymaga szczególnej ostrożności w stosowaniu leków z tej grupy.

Fitoterapia

Wielu chorych z niezbyt nasilonymi objawami ze strony dolnych dróg moczowych interesuje się preparatami pochodzenia roślinnego z myślą o łagodzeniu objawów i zapobieganiu rozwojowi BPH. Obecnie najczęściej wykorzystuje się produkty zawierające ekstrakty:

• owocu palmy karłowatej (Serenoa repens, Sabal serrulata)
• kory śliwy afrykańskiej (Pygeum africanum)
• korzenia pokrzywy (Urtica dioica, Urtica urens)
• nasion dyni (Cucurbita pepo)
• wyciągów pyłkowych (Secale cereale)
• korzenia południowoafrykańskiej rośliny Hypoxis rooperi
• zarodków kukurydzy (Zea mays).

Wykazano, że produkty pochodzenia roślinnego zmniejszają napięcie mięśni gładkich pęcherza i cewki moczowej, działają przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwobrzękowo, a także przeciwandrogennie i przeciwestrogennie, dzięki czemu hamują rozrost stercza.

Najwięcej badań klinicznych, w tym przeprowadzonych z losowym doborem chorych, podwójnie ślepą próbą i grupą kontrolną, poświęcono ocenie owocu palmy karłowatej. Uzyskane wyniki ujawniły niewielką skuteczność, a niekiedy nawet brak skuteczności leków pochodzenia roślinnego w łagodzeniu objawów BPH, dlatego obecnie nie zaleca się ich w standardowym leczeniu mężczyzn z objawami ze strony dolnych dróg moczowych.

Leczenie chirurgiczne

Gdy zaczynałam swą przygodę z urologią przed nieco ponad 30 laty, standardowym postępowaniem u mężczyzn dotkniętych BPH było leczenie chirurgiczne – przezcewkowa elektroresekcja stercza przy gruczole małej lub średniej wielkości lub adenomektomia, gdy objętość gruczołu była duża. Dzięki wprowadzeniu skutecznej farmakoterapii wskazania do operacji występują obecnie u chorych: