Definicja

Tolerancja jest prawidłową odpowiedzią układu immunologicznego na pokarmy, które zjadamy. Nadwrażliwość pokarmowa to niepożądana reakcja po spożyciu pokarmu tolerowanego przez osobę zdrową.

Alergia pokarmowa (AP) to stan nadwrażliwości pokarmowej o udokumentowanym mechanizmie immunologicznym. W świetle definicji z 2010 r. Narodowego Instytutu Alergii i Chorób Infekcyjnych Stanów Zjednoczonych alergia pokarmowa to powtarzalna niepożądana reakcja na podany pokarm wskutek swoistej odpowiedzi immunologicznej. Odpowiedź ta może być IgE-zależna, IgE-niezależna lub mieszana.

Alergiczne uczulenie to obecność alergenowo swoistych IgE (asIgE) dla alergenu pokarmowego bez objawów klinicznych po ekspozycji na dany pokarm. Warunkiem rozpoznania AP IgE-zależnej jest obecność alergicznego uczulenia i pojawienie się swoistych objawów po ekspozycji na dany pokarm.

Klasyfikacja i mechanizmy nadwrażliwości pokarmowej

Nadwrażliwość pokarmowa niealergiczna

Nadwrażliwość niealergiczną (bez udziału mechanizmów immunologicznych) można podzielić na:

• metaboliczną (np. nietolerancja laktozy)

• farmakologiczną

• toksyczną

• inne (idiopatyczne, niezdefiniowane).

Nadwrażliwość pokarmowa alergiczna

Nadwrażliwość alergiczna, czyli alergia pokarmowa, ma 3 postaci:

• IgE-zależną, która charakteryzuje się szybkim początkiem objawów, zwykle do 2 godzin od spożycia uczulającego pokarmu. W wyniku związania się alergenu pokarmowego z asIgE na komórce efektorowej, którą jest komórka tuczna lub bazofil, dochodzi do uwalniania się mediatorów odpowiedzialnych za wystąpienie objawów klinicznych. Manifestacja kliniczna obejmuje skórę, przewód pokarmowy i układ oddechowy. Rozpoznanie IgE-zależnej alergii pokarmowej wymaga zarówno stwierdzenia uczulenia (wykazania udziału asIgE), jak i wystąpienia objawów klinicznych po ekspozycji na dany składnik pokarmu. Im wyższe stężenie asIgE, tym większe prawdopodobieństwo poważnej reakcji klinicznej. Również obniżenie się stężenia asIgE ma wartość predykcyjną dla rozwoju tolerancji na dany alergen pokarmowy

• IgE-niezależną (mechanizmy komórkowe) – są to enteropatie oraz zapalenia jelit i odbytnicy wywołane białkiem pokarmowym (FPIES – food protein-induced enterocolitis syndrome), alergiczne kontaktowe zapalenie skóry i systemowe kontaktowe zapalenie skóry

• postacie mieszane (mechanizm IgE-zależny i IgE-niezależny) – przykładem mogą być atopowe zapalenie skóry (AZS), eozynofilowe gastroenteropatie. U około 35% dzieci z umiarkowanym i ciężkim AZS, które wystąpiło przed 1 r.ż., alergen pokarmowy może być czynnikiem wywołującym i zaostrzającym objawy.