Definicja

Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest przewlekłym procesem zapalnym błony śluzowej nosa, najczęściej IgE-zależnym, wywołanym działaniem alergenów środowiskowych, a przebiegającym z obecnością wielu komórek zapalnych w błonie śluzowej i warstwie podśluzowej (eozynofile, komórki tuczne, limfocyty, neutrofile). Chorobę charakteryzuje jeden lub kilka z następujących objawów trwających co najmniej godzinę dziennie przez co najmniej 2 kolejne dni:

• wyciek z nosa przedni lub tylny

• świąd nosa

• napadowe kichanie

• zatkanie nosa.

Z objawami ANN bardzo często (60–90%) współistnieją objawy alergicznego zapalenia spojówek (pieczenie, świąd, zaczerwienie oczu oraz łzawienie). Stan taki jest określany mianem alergicznego nieżytu nosa i spojówek (rhinoconjunctivis allergica).

Klasyfikacja

ANN IgE-zależny i IgE-niezależny

Podział z punktu widzenia patomechanizmu wyróżnia ANN IgE-zależny i IgE-niezależny.Wykazanie w postępowaniu diagnostycznym (wywiad, metody laboratoryjne, próby prowokacyjne) udziału mechanizmu zależnego od IgE w powstaniu zapalenia alergicznego błony śluzowej nosa kwalifikuje do rozpoznania ANN IgE-zależnego. Brak danych wskazujących na udział IgE w typowych objawach dla ANN nasuwa rozpoznanie – ANN IgE-niezależnego.

ANN sezonowy i całoroczny

Objawy ANN mogą pojawiać się tylko w poszczególnych porach roku (w porze pylenia określonych roślin lub wysiewu zarodników grzybów pleśniowych) – mówimy wtedy o sezonowym ANN (ANNs). Jeśli czynnikiem przyczynowym są alergeny obecne w otoczeniu chorego w stężeniu wystarczającym do wywołania objawów choroby przez cały rok, np. alergeny roztocza kurzu domowego, pleśni w Europie Środkowej, sierści zwierząt domowych i karaluchów (cały świat) czy pyłki roślin wiatropylnych w strefie tropikalnej, mówimy o całorocznym ANN (ANNc).

ANN okresowy i przewlekły

Podział według kryterium czasu trwania objawów alergicznego nieżytu nosa wyróżnia ANN okresowy (ANNo) i przewlekły (ANNp).

W ANNo objawy trwają <4 dni w tygodniu lub <4 tygodnie w roku, w ANNp objawy trwają przez większość dni w tygodniu (>4 dni) i >4 tygodnie w roku.

ANN łagodny i umiarkowany/CIĘŻKI

Podział według intensywności objawów klinicznych jest najbardziej praktyczny i aktualnie zalecany. Wyróżniany jest ANN łagodny oraz ANN umiarkowany/ciężki.

Kryterium podziału jest wpływ choroby na codzienną aktywność, uprawianie sportu, uczęszczanie do szkoły lub pracy, sen i zgłaszaną przez pacjenta konieczność przyjmowania leków.

ANN łagodny nie zaburza codziennej aktywności, a wystąpienie co najmniej jednego z wyżej wymienionych kryteriów wskazuje na ANN umiarkowany/ciężki (ryc. 1). Postać łagodna ANN może przekształcać się w umiarkowaną/ciężką (i odwrotnie).