Wstęp

W patogenezie chorób alergicznych kluczową rolę odgrywają zaburzenia regulacji odpowiedzi immunologicznej typu Th1/Th2 na powszechnie występujące antygeny. Ta zmieniona odpowiedź immunologiczna, obserwowana zwłaszcza u osób genetycznie predysponowanych, jest wynikiem przełamania tolerancji na alergeny środowiskowe i cechuje ją wysoki poziom odpowiedzi typu Th2, brak efektywnej supresji Th2-zależnej produkcji IgE oraz obniżona stymulacja Th1-zależnej odpowiedzi komórkowej.

Charakterystyczne w chorobach alergicznych jest alergiczne zapalenie, z kumulacją w tkankach leukocytów takich jak eozynofile i neutrofile, a także limfocytów, komórek tucznych i bazofilów oraz komórek dendrytycznych i makrofagów. Komórki te zapoczątkowują reakcję alergiczną lub pełnią funkcje efektorowe. W procesach migracji komórek do tkanek, ich następującej aktywacji oraz wydzielania mediatorów prozapalnych uczestniczą cząsteczki adhezji komórkowej, cytokiny i chemokiny.

Komórki biorące udział w reakcjach alergicznych

Limfocyty T

Limfocyty T to najważniejsze komórki organizacji alergicznego zapalenia – biorą udział zarówno w zapoczątkowaniu reakcji alergicznej, w podtrzymywaniu oraz kontroli zapalenia. Występują w krwi obwodowej (gdzie stanowią 60–80% wszystkich limfocytów), w chłonce, w centralnych i obwodowych narządach limfatycznych oraz w tkankach nielimfatycznych (tkanka łączna, nabłonkowa, błony śluzowe), gdzie funkcjonują jako komórki efektorowe lub limfocyty pamięci. Do tkanek docierają w złożonym procesie toczenia, aktywacji, adhezji i transmigracji (diapedeza) między komórkami śródbłonka przy udziale cząsteczek adhezyjnych takich jak: receptory zasiedlania znajdujące się na powierzchni limfocytów (selektyna L, integryny, np. VLA-4), adresyny naczyniowe powierzchni komórek śródbłonka (np. selektyny P i E, ICAM1, VCAM1) oraz chemokiny (CCL19, CCL21, CXCL21, CXCL13) i inne czynniki chemotaktyczne wytwarzane w reakcjach zapalnych w tkankach (C3a, C5a, N-formylowane peptydy, IL1, TNFα, IFNαβγ).

Limfocyty T wyróżnia ekspresja antygenowo swoistych receptorów limfocytów T (TCR – T cell receptor). Receptory TCR połączone w błonie z kompleksem CD3 (kompleks receptorowy TCR/CD3) wiążą peptydy antygenowe połączone z cząsteczkami MHC w błonie komórki prezentującej antygen. Receptory limfocytów T zbudowane są z dwóch łańcuchów (α i β lub γ i δ), przy czym 90% limfocytów krwi ma TCRαβ (limfocyty Tαβ), a zaledwie 1–10% to limfocyty Tγδ.

Limfocyty T nie stanowią jednorodnej populacji komórek. Zastosowanie przeciwciał monoklonalnych skierowanych swoiście przeciwko tylko jednej determinancie antygenowej umożliwiło charakterystykę subpopulacji limfocytów T różniących się obecnością a...