Wstęp

Spirometria to najczęściej wykonywane badanie czynności układu oddechowego. Popularność metody jest konsekwencją względnie niskiej ceny sprzętu i łatwości wykonania pomiaru oraz jego interpretacji.

Obejmuje dwa oddzielne pomiary: badanie pojemności życiowej płuc i jej składowych (spirometria – pomiar statyczny) oraz rejestrację krzywej przepływ–objętość (pomiar dynamiczny), choć nierzadko, przede wszystkim żeby skrócić procedurę i uniknąć zmęczenia chorego, badanie jest ograniczane wyłącznie do rejestracji krzywej przepływ–objętość.

Wskaźniki

Wskaźniki objętościowe są wyrażone w litrach, a przepływy w l/s. Poniżej opisano najważniejsze z nich oceniane w spirometrii i badaniu krzywej przepływ–objętość.

Spirometria

• Objętość oddechowa (TV – tidal volume) – ilość powietrza dostająca się z każdym wdechem do płuc.

• Zapasowa objętość wydechowa (ERV – expiratory reserve volume) – ilość gazu, jaka może zostać usunięta z płuc jako uzupełnienie normalnego wydechu przez maksymalny skurcz mięśni wydechowych.

• Zapasowa objętość wdechowa (IRV – inspiratory reserve volume) – objętość gazu, jaka może zostać wprowadzona do płuc jako uzupełnienie normalnego wdechu przez maksymalny skurcz mięśni wdechowych.

• Pojemność wdechowa (IC – inspiratory capacity): IC = TV + IRV.

• Pojemność życiowa (VC – vital capacity): VC = ERV + TV + IRV = ERV + IC. W niektórych modelach spirometru może być oznaczona jako wdechowa pojemność życiowa (IVC – inspiratory vital capacity) lub pojemność życiowa zmierzona w manewrze wolnym (SVC – slow vital capacity).

Krzywa przepływ–objętość

• Forsowna pojemność życiowa (FVC – forced vital capacity) – pojemność życiowa mierzona w manewrze forsownego wydechu (wykonanego z największą szybkością).

• Pierwszosekundowa forsowna objętość wydechowa (FEV₁) – objętość powietrza usuniętego z płuc w pierwszej sekundzie maksymalnego wydechu. Współczynnik Tiffeneau określa, jak duża jest to część pojemności życiowej: FEV₁%VC = (FEV₁*100)/VC. Jeśli zarejestrowana była wyłącznie krzywa przepływ-objętość, możliwe jest wyliczenie tzw. pseudo-Tiffeneau: FEV₁%FVC = (FEV₁*100)/FVC.

• Szczytowy przepływ wydechowy (PEF – peak expiratory flow) – największe natężenie przepływu powietrza w drogach oddechowych.

• MEF₇₅FVC (ewentualnie MEF₅₀FVC, MEF₂₅FVC) [maximal expiratory flow at 75% (50%, 25%) of FVC] – maksymalny wydechowy przepływ powietrza na poziomie 75% (ewentualnie 50% lub 25%) forsownej pojemności życiowej.

• Maksymalny przepływ środkowowydechowy (MMEF – maximal mid-expiratory flow): (MEF25–75FVC) – średni przepływ powietrza między 75% a 25% nasilonej pojemności życiowej.