Podanie przed badaniem RTG jamy brzusznej rozpuszczalnego w wodzie środka cieniującego (doustnie, doodbytniczo lub do przetoki jelitowej) ułatwia rozpoznanie przedziurawienia przewodu pokarmowego, nie pozwala jednak na bezpośrednie uwidocznienie gazu w jamie otrzewnej.
Ultrasonografia
Ultrasonografia jest czułym, lecz mało swoistym badaniem w rozpoznawaniu odmy otrzewnowej. Z uwagi na trudności w różnicowaniu gazu w świetle i na zewnątrz jelita dostarcza wielu wyników fałszywie dodatnich.
Zalety USG
Zaletami USG są:
- nieinwazyjność
- dostarczanie informacji o chorobie – np. o występowaniu nieprawidłowych mas lub płynu w jamie brzusznej
- możliwość przeprowadzenia badania przy łóżku chorego.
Odma otrzewnowa przebiegająca z zapaleniem otrzewnej
Etiologia
Najczęstszą przyczyną odmy otrzewnowej przebiegającej z zapaleniem otrzewnej jest przedziurawienie przewodu pokarmowego:
- w następstwie choroby
- jatrogennego.
Przedziurawienie przewodu pokarmowego w następstwie choroby
Najczęstszą przyczyną przedziurawienia przewodu pokarmowego jest wrzód trawienny żołądka lub dwunastnicy.
Do przedziurawienia ściany jelita może dojść z powodu:
- owrzodzenia
- nowotworu
- guza zapalnego
- urazu
- powikłań choroby uchyłkowej
- odleżyny spowodowanej kamieniem kałowym
- martwicy jelita wywołanej niedokrwieniem u chorych z:
– zatorem tętnicy zaopatrującej dany odcinek jelita
– zadzierzgnięciem jelita
– skrajnym mechanicznym rozdęciem jelita, najczęściej kątnicy
– ostrym toksycznym rozdęciem jelita w przebiegu:
■ wrzodziejącego zapalenia jelita grubego
■ rzekomobłoniastego zapalenia jelit
Bywa, iż u pacjentów z ostrą chorobą, prowadzącą do martwicy jelita, wolny gaz przenika do jamy otrzewnowej na zasadzie dyfuzji, bez naruszenia ciągłości ściany.
Uszkodzenia jatrogenne
Jatrogenne uszkodzenia żołądka lub dwunastnicy
Uszkodzeń tych jest coraz więcej z uwagi na coraz częstsze wykonywanie gastroskopii diagnostycznej lub leczniczej.
Pojawienie się gazu w jamie otrzewnej opisywano też po zabiegach endoskopowych przeprowadzanych na drogach żółciowych, np. po papillotomii.