Częstość przedziurawienia jelita grubego w trakcie kolonoskopii wynosi zaledwie 0,027-0,088%. Podczas badania w świetle jelita ciśnienie gazu używanego do insuflacji jest zwiększone, dlatego niemal u wszystkich chorych z uszkodzeniem ściany jelita obserwuje się powietrze w jamie otrzewnej.

Przyczyny

Przedziurawienie jelita grubego podczas kolonoskopii może nastąpić na skutek:

• bezpośredniego uszkodzenia mechanicznego
• oparzenia podczas elektrokoagulacji
• urazu ciśnieniowego (barotrauma) spowodowanego insuflacją gazu.

Czynniki ryzyka

Czynnikami ryzyka uszkodzenia ściany jelita grubego podczas kolonoskopii są:

• usuwanie polipa w trakcie zabiegu, zwłaszcza polipa nieuszypułowanego (tzw. polipa typu siedzącego) – stwarza największe ryzyko
• zapalenie uchyłków
• choroby zapalne jelit
• zwężenie okrężnicy
• przebyte operacje w jamie brzusznej
• skręt esicy
• choroby tkanki łącznej
• wiek chorego – wśród chorych w wieku powyżej 75 lat ryzyko jest 4-krotnie większe niż wśród chorych w wieku poniżej 70 lat.

Obraz kliniczny

Ze względu na różnice w patofizjologii, przebiegu klinicznym i stosowanych metodach leczenia wyróżniono przedziurawienia górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego.

Przedziurawienia górnego odcinka przewodu pokarmowego

Przedostanie się gazu i zawartości żołądka lub dwunastnicy do jamy otrzewnej powoduje powstanie objawów rozlanego zapalenia otrzewnej, które w ciągu pierwszych godzin ma charakter chemiczny ze względu na działanie bakteriobójcze kwaśnej treści żołądkowej.

Objawy

Charakterystyczne objawy to:

• nagły silny ból w nadbrzuszu
• promieniowanie bólu do barku
• rozprzestrzenianie się bólu na całą jamę brzuszną
• objawy wstrząsu.

Perforacja oklejona

Jeśli otwór przedziurawienia jest niewielki, może zostać oklejony przez sieć. Do jamy otrzewnej przedostaje się wówczas niewielka ilość treści, a objawy są mniej burzliwe i zajmują ograniczony obszar jamy brzusznej.

Leczenie

Perforacja jawna

Chorzy z perforacją jawną wymagają interwencji chirurgicznej, inaczej bowiem – po okresie pozornej poprawy – chemiczne zapalenie otrzewnej przekształca się w bakteryjne i dochodzi do porażenia perystaltyki jelitowej.