Częstość przedziurawienia jelita grubego w trakcie kolonoskopii wynosi zaledwie 0,027-0,088%. Podczas badania w świetle jelita ciśnienie gazu używanego do insuflacji jest zwiększone, dlatego niemal u wszystkich chorych z uszkodzeniem ściany jelita obserwuje się powietrze w jamie otrzewnej.
Przyczyny
Przedziurawienie jelita grubego podczas kolonoskopii może nastąpić na skutek:
- bezpośredniego uszkodzenia mechanicznego
- oparzenia podczas elektrokoagulacji
- urazu ciśnieniowego (barotrauma) spowodowanego insuflacją gazu.
Czynniki ryzyka
Czynnikami ryzyka uszkodzenia ściany jelita grubego podczas kolonoskopii są:
- usuwanie polipa w trakcie zabiegu, zwłaszcza polipa nieuszypułowanego (tzw. polipa typu siedzącego) – stwarza największe ryzyko
- zapalenie uchyłków
- choroby zapalne jelit
- zwężenie okrężnicy
- przebyte operacje w jamie brzusznej
- skręt esicy
- choroby tkanki łącznej
- wiek chorego – wśród chorych w wieku powyżej 75 lat ryzyko jest 4-krotnie większe niż wśród chorych w wieku poniżej 70 lat.
Obraz kliniczny
Ze względu na różnice w patofizjologii, przebiegu klinicznym i stosowanych metodach leczenia wyróżniono przedziurawienia górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego.
Przedziurawienia górnego odcinka przewodu pokarmowego
Przedostanie się gazu i zawartości żołądka lub dwunastnicy do jamy otrzewnej powoduje powstanie objawów rozlanego zapalenia otrzewnej, które w ciągu pierwszych godzin ma charakter chemiczny ze względu na działanie bakteriobójcze kwaśnej treści żołądkowej.
Objawy
Charakterystyczne objawy to:
- nagły silny ból w nadbrzuszu
- promieniowanie bólu do barku
- rozprzestrzenianie się bólu na całą jamę brzuszną
- objawy wstrząsu.
Perforacja oklejona
Jeśli otwór przedziurawienia jest niewielki, może zostać oklejony przez sieć. Do jamy otrzewnej przedostaje się wówczas niewielka ilość treści, a objawy są mniej burzliwe i zajmują ograniczony obszar jamy brzusznej.
Leczenie
Perforacja jawna
Chorzy z perforacją jawną wymagają interwencji chirurgicznej, inaczej bowiem – po okresie pozornej poprawy – chemiczne zapalenie otrzewnej przekształca się w bakteryjne i dochodzi do porażenia perystaltyki jelitowej.