Przyczyny

Przyczyn niechirurgicznej odmy otrzewnowej jest wiele. Należą do nich schorzenia lub urazy:

• jamy brzusznej
• klatki piersiowej
• narządu rodnego.
  
  

Jeśli nie można ustalić przyczyn powstania odmy otrzewnowej, uznaje się ją za samoistną.

Wskazania do leczenia zachowawczego

Leczenie zachowawcze należy rozważyć u chorych z odmą otrzewnową, u których:

• ból i napięcie powłok brzusznych są znikome
• nie występują objawy otrzewnowe
• nie stwierdza się leukocytozy ani zwiększonych stężeń markerów stanu zapalnego.

Rzekoma odma otrzewnowa (pseudoperitoneum)

Oceniając obraz radiologiczny, należy przede wszystkim rozważyć, czy to, co uznajemy za wolny gaz w jamie otrzewnej, rzeczywiście nim jest. W piśmiennictwie anglojęzycznym fałszywie dodatni wynik badania wskazującego na odmę otrzewnową określa się mianem pseudopneumoperitoneum.

Przyczyny

Przyczyny pomyłek diagnostycznych to m.in. widoczne na zdjęciu RTG jamy brzusznej:

• rzutowanie się gazu nagromadzonego w świetle rozdętego, swoiście ułożonego jelita – zwłaszcza w prawym zagięciu okrężnicy przemieszczonym między wątrobę a przeponę
• pofałdowana kopuła przepony o nierównych zarysach – podstawa płuca może wówczas przypominać obraz gazu pod przeponą.

Rozpoznawanie

Odróżnienie fałszywej odmy otrzewnowej od prawdziwej jest łatwiejsze, jeśli pamiętamy, że:

• wolny gaz w jamie otrzewnej umiejscawia się z reguły w najwyższej możliwej przestrzeni
• jego położenie zmienia się wraz ze zmianą pozycji ciała.
  
  

Rozstrzygnięcie wątpliwości w ocenie obrazu radiologicznego ułatwia bliska współpraca chirurga z radiologiem. Poświęcenie chwili na wspólną naradę skutkuje zazwyczaj trafniejszą interpretacją wyniku badania i – paradoksalnie – oszczędnością czasu.

Odma otrzewnowa przebiegająca bez zapalenia otrzewnej w następstwie chorób lub zabiegów w jamie brzusznej

Pozostałość gazu po operacjach

Po operacji z otwarciem jamy otrzewnej pozostaje w niej powietrze, a po operacji laparoskopowej – gaz użyty do insuflacji. Z uwagi na liczbę wykonywanych operacji brzusznych są one najczęstszą przyczyną odmy otrzewnowej.

Badania obrazowe