Przyczyny
Przyczyn niechirurgicznej odmy otrzewnowej jest wiele. Należą do nich schorzenia lub urazy:
- jamy brzusznej
- klatki piersiowej
- narządu rodnego.
Jeśli nie można ustalić przyczyn powstania odmy otrzewnowej, uznaje się ją za samoistną.
Wskazania do leczenia zachowawczego
Leczenie zachowawcze należy rozważyć u chorych z odmą otrzewnową, u których:
- ból i napięcie powłok brzusznych są znikome
- nie występują objawy otrzewnowe
- nie stwierdza się leukocytozy ani zwiększonych stężeń markerów stanu zapalnego.
Rzekoma odma otrzewnowa (pseudoperitoneum)
Oceniając obraz radiologiczny, należy przede wszystkim rozważyć, czy to, co uznajemy za wolny gaz w jamie otrzewnej, rzeczywiście nim jest. W piśmiennictwie anglojęzycznym fałszywie dodatni wynik badania wskazującego na odmę otrzewnową określa się mianem pseudopneumoperitoneum.
Przyczyny
Przyczyny pomyłek diagnostycznych to m.in. widoczne na zdjęciu RTG jamy brzusznej:
- rzutowanie się gazu nagromadzonego w świetle rozdętego, swoiście ułożonego jelita – zwłaszcza w prawym zagięciu okrężnicy przemieszczonym między wątrobę a przeponę
- pofałdowana kopuła przepony o nierównych zarysach – podstawa płuca może wówczas przypominać obraz gazu pod przeponą.
Rozpoznawanie
Odróżnienie fałszywej odmy otrzewnowej od prawdziwej jest łatwiejsze, jeśli pamiętamy, że:
- wolny gaz w jamie otrzewnej umiejscawia się z reguły w najwyższej możliwej przestrzeni
- jego położenie zmienia się wraz ze zmianą pozycji ciała.
Rozstrzygnięcie wątpliwości w ocenie obrazu radiologicznego ułatwia bliska współpraca chirurga z radiologiem. Poświęcenie chwili na wspólną naradę skutkuje zazwyczaj trafniejszą interpretacją wyniku badania i – paradoksalnie – oszczędnością czasu.
Odma otrzewnowa przebiegająca bez zapalenia otrzewnej w następstwie chorób lub zabiegów w jamie brzusznej
Pozostałość gazu po operacjach
Po operacji z otwarciem jamy otrzewnej pozostaje w niej powietrze, a po operacji laparoskopowej – gaz użyty do insuflacji. Z uwagi na liczbę wykonywanych operacji brzusznych są one najczęstszą przyczyną odmy otrzewnowej.