PSA <0,10 ng/ml

Pytanie

Które z poniższych działań byłoby najwłaściwszym kolejnym krokiem służącym wyjaśnieniu przyczyn niedokrwistości u pacjenta?

a. Przerwanie podawania omeprazolu

b. Wykonanie badania scyntygraficznego kośćca

c. Powtórzenie kolonoskopii

d. Oznaczenie wartości ferrytyny w surowicy

e. Ponowne oznaczenie stężenia hemoglobiny po 3-6 miesiącach

Omówienie

Dolna granica wartości prawidłowych dla stężenia hemoglobiny u mężczyzn jest o około 2 g/dl wyższa niż u kobiet, przede wszystkim na skutek działania testosteronu. Dlatego też można oczekiwać, że u wykastrowanych biochemicznie mężczyzn stężenie hemoglobiny w surowicy będzie się mieściło w prawidłowych granicach wartości dla kobiet. Udokumentowano to w badaniach mężczyzn ze zlokalizowanym rakiem gruczołu krokowego, u których rozpoczęto terapię antyandrogenną. W jednym z badań klinicznych w ciągu 6 miesięcy stężenie hemoglobiny zmniejszyło się średnio o 1,5 g/dl,⁷ a w drugim aż o 2,6 g/dl,⁸ natomiast wartość MCV wskazywała na normocytozę. U osób, u których przerwano terapię antyandrogenną, powrót do wartości prawidłowych był powolny i przebiegał równolegle ze wzrostem stężenia testosteronu. Tylko u około 14% pacjentów stężenia hemoglobiny wynosiły 10 g/dl lub były niższe i towarzyszyły im objawy niedokrwistości.

U omawianego pacjenta wyniki badań laboratoryjnych nie wskazują na niedobór żelaza, a powody zmniejszenia stężenia hemoglobiny są dobrze znane, zatem nie ma potrzeby oznaczania ferrytyny ani wykonywania ponownej kolonoskopii. Mimo że omeprazol może interferować z absorpcją żelaza u osób, u których prowadzona jest doustna suplementacja preparatami żelaza, to jednak lek ten nie powinien powodować wystąpienia niedokrwistości normocytowej. Wyniki badań biochemicznych wskazują na to, że rak gruczołu krokowego jest w stadium remisji, a pacjent nie skarżył się na objawy ze strony układu kostnego.

Perłowa zasada

Terapia zmniejszająca stężenie testosteronu (antyandrogenna) powoduje zmniejszenie stężenia hemoglobiny; w sytuacji braku krwawienia czy innych przyczyn niedokrwistości obniżenie stężenia hemoglobiny nie wymaga przeprowadzenia dodatkowych badań diagnostycznych i powinno być jedynie okresowo kontrolowane.

Przypadek 5

78-letni mężczyzna z cukrzycą typu 2, w ciągu ostatnich 5 lat dobrze kontrolowaną metforminą, od roku skarży się na łagodną przeczulicę (parestezje) i osłabienie czucia w obrębie palców stóp. Choroby współistniejące to nadciśnienie tętnicze i hiperlipidemia, obie dobrze kontrolowane lizynoprylem i symwastatyną. Pacjent nie zgłasza żadnych innych dolegliwości.

Leczenie

Metformina: 2 × 1 g/24 h

Lizynopryl: 1 × 10 mg/24 h

Symwastatyna: 1 × 20 mg/24 h

Kwas acetylosalicylowy: 1 × 81 mg/24 h