Inne stany infekcyjne prowadzące do ostrej niedrożności górnych dróg oddechowych

Mononukleoza

W przebiegu mononukleozy (infectious mononucleosis) może wystąpić potencjalnie zagrażające życiu powikłanie pod postacią niedrożności GDO (1-3,5%). Jest ono skutkiem obrzęku gardła ze znaczącym powiększeniem migdałków i otaczającej tkanki limforetikularnej⁵⁰. Powikłanie to częściej dotyczy młodszych dzieci, ujawnia się pod postacią: duszności, bólu gardła, zaburzenia połykania, ślinienia się po kilku dniach od początku choroby⁵¹. U większości tych pacjentów steroidoterapia poprawia wentylację. W przypadku braku odpowiedzi i wystąpienia gwałtownych objawów założenie rurki nosowo-gardłowej lub gardłowej pomaga udrożnić GDO, część chorych wymaga jednak intubacji, a nawet usunięcia migdałków^51,52.

Ropień pozagardłowy

Wytworzenie się ropnia pozagardłowego (retropharyngeal abscess; obejmującego jeden z węzłów limfatycznych pozagardłowych), który prowadzi do niedrożności GDO z objawami oddechowymi (dusznością lub stridorem), nie jest sytuacją częstą. W przeglądzie, w którym analizowano przebieg tej choroby w kohorcie 64 badanych z medianą wieku 3 lat, oszacowano, że ropień pozagardłowy występuje u 5% dzieci. Inne objawy obserwowane u dzieci to: ból szyi (38%), gorączka (17%), ból gardła (17%), guz szyi (16%)⁵³. Najczęściej wykazywanymi patogenami w etiologii ropnia pozagardłowego są: Staphylococcus aureus, Streptococcus sp. i beztlenowce^53,54. Metody obrazowania (badanie ultrasonograficzne [USG] szyi, tomografia komputerowa [TK] okolicy gardłowej) są pomocne w ustaleniu rozpoznania i w podjęciu decyzji o leczeniu zachowawczym (u 37-48%) lub operacyjnym z drenażem ropnia^53,54.

Ropień okołomigdałkowy

Ból gardła i ból przy przełykaniu to dolegliwości, które na 3-6 dni wyprzedzają objawy ropnia okołomigdałkowego (peritonsillar abscess), takie jak: złe samopoczucie, ból ucha, wystąpienie szczękościsku. W badaniu jamy ustnej stwierdza się zapalenie migdałków i asymetryczne podminowanie okolicy okołomigdałkowej, z przemieszczeniem migdałka i języczka w stronę linii środkowej. Towarzyszą temu na ogół powiększenie węzłów chłonnych szyi, niewyraźna mowa i gorączka. U połowy pacjentów w wywiadzie stwierdza się wcześniejsze stosowanie antybiotykoterapii. Rzadko w przebiegu ropnia okołomigdałkowego dochodzi do niedrożności GDO. TK z kontrastem pozwala na trafniejsze ustalenie rozpoznania niż punkcja aspiracyjna podejrzewanej zmiany. Do patogenów związanych z występowaniem ropnia okołomigdałkowego zalicza się: paciorkowce β-hemolizujące grup A, B, C, G, Streptococcus viridans oraz bakterie beztlenowe (w tym Fusobacterium necrophorum)⁵⁵. W leczeniu stosowane są antybiotyki z grupy penicylin podawane samodzielnie bądź razem z metronidazolem, cefalosporynami + metronidazolem, również klindamycyną. W postępowaniu zabiegowym wykonuje się: punkcję aspiracyjną, nacięcie oraz drenaż lub tonsillektomię, uważane za równoważne metody w leczeniu ropnia okołomigdałkowego⁵⁵.

Błonica

Sytuacja epidemiologiczna błonicy (diphtheria) w Polsce uległa znacznej poprawie po wprowadzeniu masowych szczepień. Według raportu Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny w latach 2018-2019 nie odnotowano ani jednego przypadku błonicy⁵⁶. Należy jednak pamiętać o możliwości wystąpienia tej zakaźnej choroby, jeśli szczepienia będą nieprawidłowo wykonywane bądź po jej przywleczeniu z terenów endemicznych. W przebiegu choroby zlokalizowanej w gardle, krtani, na migdałkach, błonach śluzowych tworzą się błony rzekome w postaci szarych lub czarnych nalotów krwawiących przy próbie oderwania. Przy jednoczesnym powiększaniu się węzłów chłonnych zmiany te mogą powodować niedrożność gardła i krtani prowadzącą do niewydolności oddechowej⁵⁷.

Stany nieinfekcyjne prowadzące do ostrej niedrożności górnych dróg oddechowych

Indukowana obturacja krtani

Definicja

To nieprawidłowe, przejściowe, odwracalne zwężenie krtani o charakterze funkcjonalnym indukowane czynnikami zewnętrznymi⁵⁸.

Termin „indukowana obturacja krtani” (IOK; inducible laryngeal obstruction) zastąpił wcześniejsze określenia, takie jak: dysfunkcja strun głosowych (vocal cord dysfunction), exercise-induced laryngospasm, hysteric croup, Munchausen’s stridor⁵⁹.

Etiologia

Najczęściej opisywanymi czynnikami wywołującymi IOK są: wysiłek fizyczny, czynniki psychologiczne, nieprzyjemne zapachy, aerozole z substancjami drażniącymi⁶⁰.

Wśród schorzeń współwystępujących z IOK wymienia się: astmę (według niektórych badań IOK stwierdza się u blisko 50% astmatyków), stany zapalne nosogardła oraz refluks żołądkowo-przełykowy.

Etiologia IOK nie jest do końca wyjaśniona. Wśród przyczyn wymienia się mechaniczną niestabilność ścian krtani i obecność nadreaktywności krtani wynikającą z zaburzeń zakończeń nerwów czuciowych, a także IOK postrzega się jako przejaw zaburzeń emocjonalnych/psychicznych^58,60.

Epidemiologia

Nie jest do końca ustalona z powodu wcześniejszego braku jednorodnego nazewnictwa i standardów diagnostycznych. Szacowana częstość występowania IOK mieści się w przedziale 5-7% u młodzieży i młodych dorosłych zamieszkujących północną Europę. W niektórych badaniach wskazano na przewagę płci żeńskiej nad męską w stosunku 2:1, z medianą wieku u dzieci równą 14 lat^61-63.