2. Manewr uwalniający Semonta:

a) pacjent znajduje się w wyjściowej pozycji siedzącej, z głową odchyloną w kierunku zdrowego ucha o 45º (otolity znajdują się na dnie kanału półkolistego tylnego)

b) przenosimy głowę i tułów pacjenta do pozycji leżącej w stronę ucha „zajętego”, twarz jest odchylona pod kątem 45º do góry; pacjent pozostaje w tej pozycji przez ok. 3 min lub do wygaśnięcia objawów

c) przenosimy głowę i tułów pacjenta do pozycji leżącej w stronę ucha „zdrowego”, twarz jest pochylona pod kątem 45º do dołu; pacjent pozostaje w tej pozycji przez ok. 3 min lub do wygaśnięcia objawów (otolity przemieszczają się w kierunku przedsionka)

d) powoli przenosimy pacjenta do pozycji siedzącej (co powoduje wejście otolitów do przedsionka).

3. Manewr repozycyjny Epleya:

a) pacjent znajduje się w wyjściowej pozycji siedzącej, z głową w pozycji pośredniej

b) trzymając głowę pacjenta, układamy go na plecach, z głową odchyloną do tyłu o ok. 20º i skręconą pod kątem 45º w stronę wywołującą objawy; pacjent pozostaje w tej pozycji przez ok. 2-3 min

c) powoli rotujemy głowę pacjenta o 90º w stronę przeciwną, pacjent pozostaje w tej pozycji przez ok. 2-3 min

d) dalej rotujemy głowę pacjenta wraz z tułowiem w stronę ucha „zdrowego”, twarzą w dół, tak aby tworzyła z płaszczyzną pionową kąt 135º (otolity zostają przesunięte do wejścia kanału), pacjent pozostaje w tej pozycji przez ok. 2-3 min

e) powoli przenosimy pacjenta do pozycji końcowej – siedzącej, z głową w lekkim zgięciu, pacjent pozostaje w tej pozycji przez ok. 2-3 min (otolity powracają do przedsionka)^18-20.

Zapalenie nerwu przedsionkowego

Jest to choroba występująca u młodych dorosłych lub osób w średnim wieku (szczyt zachorowań ok. 40 r.ż.). Prawdopodobnie jest manifestacją zakażenia HSV-1, którego DNA wykrywano w zwoju przedsionkowym. Częstość występowania zapalenia nerwu przedsionkowego wynosi ok. 3,5 na 100 tys. osób; stanowi ono przyczynę ok. 7% zawrotów głowy²¹.

Zasadniczym objawem podmiotowym są silne układowe zawroty głowy, z reguły o nagłym początku, występujące w bezruchu, ale nasilające się przy zmianach pozycji ciała, nierzadko z silnie wyrażonymi objawami autonomicznymi, w tym wymiotami, co często unieruchamia chorego w łóżku na 1-3 dni.

Kluczowe dla rozpoznania jest badanie przedmiotowe, w którym stwierdza się spontaniczny oczopląs poziomo-obrotowy z obiema składowymi skierowanymi w stronę „zdrowego” ucha. Amplituda i szybkość fazy wolnej oczopląsu zwiększa się przy spojrzeniu w kierunku szybkiej fazy. Nasila się on przy zniesieniu fiksacji. Obserwuje się także odchylenie subiektywnej percepcji pionu grawitacyjnego (subjective visual vertical) w stronę uszkodzonego nerwu VIII i padanie w tę samą stronę w próbie Romberga.

W przypadku współistnienia opisanego oczopląsu skierowanego w jedną stronę, padania w próbie Romberga i dodatniego testu Halmagyi-Curthoysa w stronę przeciwną, przy nieobecności innych odchyleń w badaniu neurologicznym i istotnych czynników ryzyka udaru, można z dużym prawdopodobieństwem postawić diagnozę zapalenia nerwu przedsionkowego²¹.

Leczeniem z wyboru jest zastosowanie glikokortykosteroidów. Mimo postulowanej infekcyjnej etiologii schorzenia nie potwierdzono skuteczności leków przeciwwirusowych. Objawowo stosuje się również westybulosupresanty – głównie leki przeciwhistaminowe (betahistyna), cholinolityczne, neuroleptyki, benzodiazepiny i antyemetyki, które należy jednak możliwie szybko odstawić, ponieważ tłumią ośrodkowe mechanizmy kompensacyjne, warunkujące ustąpienie objawów klinicznych w przypadku przetrwałego ubytku funkcji błędnika.

Podsumowanie

Podstawą leczenia nagłych zawrotów głowy pochodzenia obwodowego w fazie ostrej jest farmakoterapia, która ma za zadanie: wyeliminowanie halucynacji ruchu, zmniejszenie neurowegetatywnych i psychogennych objawów (nudności, wymioty, lęk), mogących mieć bardzo przykre następstwa dla pacjenta²².

Wadą farmakoterapii jest to, że wiele leków powoduje zahamowanie procesów kompensacji przedsionkowej; powinny być one stosowane jedynie w ostrej fazie choroby.