Leczenie wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego
Tomasz Tykocki, Paweł Nauman
Wstęp
Patofizjologia
Przestrzeń wewnątrzczaszkową wypełniają: mózgowie (ok. 1400 ml), krew (ok. 150 ml) i płyn mózgowo-rdzeniowy (ok. 150 ml). Zgodnie z doktryną Monro-Kelliego dopóki wszystkie 3 składowe pozostają w równowadze, utrzymywane jest prawidłowe ciśnienie wewnątrzczaszkowe. W przypadku zwiększenia objętości jednego z 3 komponentów dochodzi do wzrostu ciśnienia śródczaszkowego (ICP – intracranial pressure).
Wartości ciśnienia śródczaszkowego
Prawidłowe wartości ciśnienia śródczaszkowego (ICP) u osoby dorosłej oscylują między 10 a 15 mmHg (7,5-20 cmH2O).
W większości przypadków ICP powyżej 20 mmHg wymaga leczenia, natomiast powyżej 40 mmHg stanowi stan bezpośredniego zagrożenia życia.
Przyczyny wzrostu ciśnienia śródczaszkowego
Przyczyny wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego przedstawiono w tabeli 1.
Obraz kliniczny
Najczęstsze objawy wzrostu ciśnienia śródczaszkowego to:
- ból głowy (nasilenie w nocy i nad ranem)
- wymioty (często niepoprzedzone lub poprzedzone nudnościami o niewielkim nasileniu)
- ilościowe zaburzenia świadomości
- obrzęk tarczy nerwu wzrokowego
- objawy oponowe
- objawy ogniskowe
- anizokoria (niedowład nerwu III)
- napady padaczkowe.
! W przypadku znacznego wzrostu ciśnienia śródczaszkowego może wystąpić triada Cushinga: hipertensja, bradykardia i nieregularny oddech (oddech Cheyne’a-Stokesa).
Diagnostyka
Tomografia komputerowa
Każdy pacjent z nagle pojawiającymi się objawami wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego powinien mieć wykonane badanie TK głowy. Celem badania jest ustalenie przyczyny wzrostu ciśnienia śródczaszkowego lub wykluczenie przyczyny wewnątrzczaszkowej. TK bardzo dobrze obrazuje krwawienia środczaszkowe, zmniejszenie lub poszerzenie przestrzeni płynowych, pozwala też uwidocznić wiele guzów nowotworowych, zmian zapalnych oraz strefy obrzęku mózgu.
Radiologiczne objawy wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego w badaniu TK: