Wstęp

Do ostrych neuroinfekcji należą:

• bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR)
• wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
• zapalenie mózgu
• ropień mózgu
• ropniak podtwardówkowy
• zakaźne zakrzepowe zapalenie zatok żylnych (przebieg i leczenie – patrz rozdział „Udar żylny”).

Epidemiologia

Zapadalność na ostre zakażenia układu nerwowego wynosi 5-10 przypadków na 100 tys. mieszkańców na rok, choć część zachorowań jest prawdopodobnie nierozpoznawana ze względu na łagodny przebieg. U dorosłych i młodzieży dominują zakażenia wirusowe, u noworodków i małych dzieci bakteryjne. Dzięki polityce szczepień prewencyjnych liczba bakteryjnych zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych systematycznie maleje. U dorosłych infekcjom bakteryjnym sprzyjają stany obniżonej odporności, zabiegi neurochirurgiczne i urazy.

Objawy

Objawy ogólne

Objawy infekcji ośrodkowego układu nerwowego są niecharakterystyczne, zwykle obejmują:

• gorączkę
• bóle głowy
• nudności i wymioty
• zaburzenia świadomości (od senności, spowolnienia, po majaczenie)

Objawy neurologiczne

• Klasyczne objawy oponowe (sztywność karku, objawy Kerniga i Brudzińskiego) częściej występują u dzieci; u dorosłych mają niedużą czułość (ogólnie ok. 5%; sztywność karku 30%) i swoistość. Sztywność karku może wynikać ze zmian zwyrodnieniowych w kręgosłupie szyjnym (tzw. rzekoma sztywność karku); objawy Brudzińskiego i Kerniga są rzadko obserwowane u osób dorosłych.
• Objawy ogniskowego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (OUN) oraz napady padaczkowe występują tylko w części przypadków.

Objawy skórne

Dla części zakażeń charakterystyczne są zmiany skórne towarzyszące infekcji układu nerwowego lub poprzedzające jej wystąpienie, np.:

• półpasiec (wysypka pęcherzykowa na twarzy lub klatce piersiowej układająca się w segment unerwiony od jednego lub sąsiednich korzeni nerwowych)
• ospa wietrzna (wysypka pęcherzykowa uogólniona)
• borelioza (rumień wędrujący)
• zapalenie meningokokowe (wysypka plamista)
• odra, różyczka lub limfocytarne zapalenie opon i splotów naczyniówkowych (wysypka grudkowo-plamista)
• zapalenie wsierdzia (guzki Oslera – czerwonofioletowe bolesne guzki na palcach oraz objaw Janewaya – niebolesne płaskie zmiany na dłoniach i stopach, często krwotoczne).