Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Stany Nagłe. Neurologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Kardiologiczne stany nagłe w praktyce neurologa

Maciej Grabowski

Nagłe zatrzymanie krążenia

Wstęp

Definicja

Nagłe zatrzymanie krążenia (NZK) to ustanie czynności mechanicznej serca. Wtórnie prowadzi ono do zatrzymania oddechu, niedotlenienia ośrodkowego układu nerwowego (OUN) i zgonu. U osoby z NZK stwierdza się brak reakcji na bodźce, brak wyczuwalnego tętna, bezdech (lub oddechy agonalne).

Patofizjologia

NZK może wystąpić w mechanizmie:

  • migotania komór (VF – ventricular fibrillation) lub częstoskurczu komorowego bez tętna (VT – ventricular tachycardia)
  • asystolii, czyli braku czynności elektrycznej i mechanicznej serca
  • aktywności elektrycznej bez tętna (PEA – pulseless electrical activity; dawniej rozkojarzenie elektromechaniczne), czyli braku skutecznej hemodynamicznie czynności mechanicznej serca przy stwierdzanej czynności elektrycznej.

Obraz kliniczny

  • Utrata przytomności
  • Brak wyczuwalnego tętna (tętnica szyjna, tętnica udowa)
  • Bezdech lub oddech agonalny.

Leczenie

Niezależnie od mechanizmu NZK należy natychmiast podjąć resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO). W zależności od liczby ratowników i dostępnego sprzętu prowadzi się:

  • podstawowe zabiegi resuscytacyjne (BLS – basic life support) – jeden ratownik bez sprzętu albo
  • zaawansowane zabiegi resuscytacyjne (ALS – advanced life support) – zespół ratowniczy wyposażony w sprzęt i leki.

Czynności wykonywane w czasie prowadzenia RKO tworzą schemat ABCD:

A – Airways – udrożnienie dróg oddechowych

B – Breathing – oddychanie/sztuczna wentylacja

C – Circulation – krążenie → masaż zewnętrzny serca

D – Drugs – leki.

! U osób dorosłych w większości przypadków przyczyną NZK jest choroba serca. Dlatego RKO rozpoczyna się od masażu zewnętrznego, a następnie zapewnia się drożność dróg oddechowych i prowadzi wentylację (wg schematu w kolejności C → A → B).

  • Masaż zewnętrzny serca – częstotliwość uciśnięć 100-120/min, głębokość uciśnięć 5-6 cm, powrót klatki piersiowej do wyjściowego kształtu po każdym uciśnięciu.
  • Udrożnienie dróg oddechowych i wentylacja – odchylenie głowy pacjenta do tyłu, uniesienie żuchwy, ewentualne usunięcie ciał obcych z jamy ustnej. Wentylacja metodą usta-usta lub przyrządowa (worek Ambu). Każdy wdech powinien trwać ok. 1 s i mieć objętość powodującą widoczne uniesienie klatki piersiowej. Należy prowadzić wentylację z częstością 8-10 oddechów na min.

! Dopuszcza się prowadzenie samego masażu serca bez wentylacji przez pierwsze 2-4 min po NZK.

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne prowadzi się bezprzyrządowo (ryc. 1) lub z użyciem automatycznego zewnętrznego defibrylatora (AED – automated external defibrillator) (ryc. 2), jeśli jest dostępny.