Wstęp

Definicje i podział. Sepsa nie jest odrębną jednostką chorobową. Jest zespołem objawów chorobowych spowodowanych gwałtowną reakcją organizmu na infekcję lub uraz, prowadzącym do postępującej niewydolności wielonarządowej i śmierci.

• Zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (SIRS – systemic inflammatory response syndrome) jest ogólnoustrojowym procesem zapalnym rozwijającym się w wyniku zakażenia lub urazu. Typowymi objawami są: temperatura ciała >38^oC lub <36^oC, tachykardia >90/min, tachypnoe >20/min lub PaCO₂ <32 mmHg, liczba leukocytów >12 000 lub <4000, lub >10% form niedojrzałych neutrofilów.

• Sepsa to SIRS rozwijający się w odpowiedzi na zakażenie.

• Ciężka sepsa jest sepsą, która spowodowała hipoperfuzję i dysfunkcję narządów.

• Wstrząs septyczny jest ciężką sepsą z obniżeniem ciśnienia tętniczego, upośledzeniem perfuzji tkankowej mimo właściwego wypełnienia łożyska naczyniowego.

• Zespół niewydolności wielonarządowej (MODS – multiorgan dysfunction syndrome) występuje w sepsie, gdy nie można utrzymać homeostazy bez intensywnego leczenia.

Częstość występowania. W USA ciężka sepsa występuje z częstością 2,26 na 100 hospitalizowanych.

Etiologia. Czynnikiem etiologicznym sepsy mogą być bakterie, wirusy i grzyby. Nasilenie choroby zależy od rodzaju i lokalizacji zakażenia, ale w większym stopniu od stanu chorego (jego układu odpornościowego, predyzpozycji genetycznych, chorób współistniejących, wieku).

Wrotami zakażenia najczęściej są: jama brzuszna, drogi oddechowe, układ moczowy, ośrodkowy układ nerwowy, rany operacyjne. W ponad 40% źródłem zakażenia jest środowisko pozaszpitalne, w ponad 20% – szpitalne, w tym w przeszło 15% przypadków dotyczy oddziału intensywnej terapii.

Obraz kliniczny

Kryteria rozpoznania sepsy

• Wskaźniki ogólne: temperatura >38,3^oC lub <36^oC, czynność serca >90/min, zwiększona częstość oddechów, zaburzenia świadomości, znaczne obrzęki lub dodatni bilans płynów (>20 ml/kg przez 24 h), hiperglikemia >140 mg/dl (7,7 mmol/l) u chorych bez cukrzycy.

• Wskaźniki zapalenia (leukocyty >12 000 lub <4000, lub >10% niedojrzałych neutrofilów, stężenie białka C-reaktywnego >2 odchyleń standardowych, stężenie prokalcytoniny >2 odchyleń standardowych).

• Wskaźniki hemodynamiczne: obniżone ciśnienie tętnicze (skurczowe <90 mmHg lub spadek o >40 mmHg, średnie <70 mmHg).

• Wskaźniki dysfunkcji narządów: hipoksemia (PaO2/FiO2<300), ostre uszkodzenie nerek (wydalanie moczu <0,5 ml/kg/h przez ponad dwie godziny mimo odpowiedniego nawodnienia), zwiększenie stężenia kreatyniny o >0,5 mg/dl (44,2 µmol/l), zaburzenia krz...