Informacje podstawowe

Konflikt serologiczny jest wynikiem reakcji immunologicznej: matka produkuje przeciwciała przeciwko obcym dla siebie antygenom krwinkowym płodu. Te alloprzeciwciała należą do klasy IgG i przechodzą przez łożysko do krążenia płodu.

Ciężarna może wytworzyć przeciwciała przeciwko każdemu antygenowi krwinkowemu swojego dziecka.

Obecnie dominują konflikty w układzie AB0, sporadycznie mamy jeszcze do czynienia z czynnym konfliktem w czynniku Rh(D), rzadko występują w układach Kell, Duffy, Kidd, E, C, c oraz Fly(a).

Choroba hemolityczna

U płodu i noworodka konflikt serologiczny może ujawnić się w postaci choroby hemolitycznej. Reakcja matczynych przeciwciał z krwinkami płodu lub noworodka (opłaszczenie i liza) prowadzi do hemolizy. Klinicznie choroba hemolityczna może wystąpić jako:

• obrzęk uogólniony płodu (postać najcięższa)

• żółtaczka hemolityczna

• niedokrwistość.

Konflikt serologiczny w układzie głównych grup krwi: AB0

Konflikt serologiczny w układzie grup głównych występuje w 15% ciąż, ale tylko w 3–4% z dodatnim bezpośrednim odczynem Coombsa (BTA – bezpośredni test antyglobulinowy). Konflikt serologiczny w układzie AB0 odpowiada za 2/3 zachorowań na chorobę hemolityczną u noworodków. Najczęściej występuje, gdy matka ma grupę krwi 0, dziecko A lub B. Immunizacja jest również możliwa, gdy matka ma grupę A, a płód B lub matka B, a płód A (bardzo rzadko).

Nie w każdym przypadku niezgodności grup krwi matki i dziecka występuje konflikt serologiczny.

Obraz kliniczny

Objawowa choroba hemolityczna spowodowana konfliktem w układzie AB0 zwykle nie dotyczy płodu, ujawnia się po urodzeniu i może wystąpić w każdej ciąży, także pierwszej.

Objawy:

• wczesna żółtaczka z przewagą bilirubiny wolnej, o różnym stopniu nasilenia

• mierna (zwykle) niedokrwistość hemolityczna z retikulocytozą i mikrosferocytozą

• niewielkie powiększenie wątroby lub śledziony (rzadko).

Obrzęk uogólniony w konflikcie AB0 występuje niezwykle rzadko.

Diagnostyka

Diagnostyka polega na:

• oznaczeniu grupy krwi matki

• oznaczeniu grupy krwi noworodka

• wykonaniu bezpośredniego testu Coombsa

• wykonaniu badań serologicznych (oznaczenie we krwi matki przeciwciał przeciwko antygenom krwinkowym dziecka)

• oznaczeniu stężenia bilirubiny całkowitej i związanej

• wykonaniu morfologii krwi z oznaczeniem odsetka retikulocytów i rozmazem mikroskopowym.

Bezpośredni test Coombsa

W konfliktach AB0 silnie dodatni bezpośredni odczyn Coombsa (BTA) występuje rzadko i sugeruje raczej inny proces immunologiczny prowadzący do hemolizy. Zwykle BTA jest ujemny lub słabo dodatni, co wiąże się z niewielką liczbą przeciwciał opłaszcza...