Definicja

Ostre uszkodzenie nerek jest zespołem chorobowym spowodowanym nagłym, najczęściej odwracalnym upośledzeniem funkcji nerek, ze spadkiem przesączania kłębuszkowego (GFR – gromelural filtration rate) i zmniejszeniem wydalania produktów przemiany materii, prowadzącym do zaburzeń homeostazy ustrojowej.

Ostre uszkodzenie nerek może przebiegać ze skąpomoczem, bezmoczem lub z zachowaną diurezą.

NAZEWNICTWO

Termin „ostre uszkodzenie nerek” (AKI – acute kidney injury) zastąpił stosowane dotychczas określenie „ostra niewydolność nerek” (ONN), które rezerwuje się dla stanów wymagających leczenia nerkozastępczego.

Ponieważ polskie środowisko medyczne nadal posługuje się terminologią tradycyjną, w niniejszym opracowaniu oba te terminy będą używane zamiennie.

CZYNNIKI RYZYKA AKI U NOWORODKÓW

Należy ustalić, czy występują czynniki ryzyka ostrego uszkodzenia nerek.

• cukrzyca u matki (zwiększone ryzyko wad wrodzonych i zakrzepicy żyły nerkowej)

• zespoły wad wrodzonych, np. zespół suszonej śliwki (zespół wiotkiego brzucha), zespół Potter, przepuklina oponowo-rdzeniowa, atrezja odbytu, zespół Zellwegera, trisomia 21, 18, 13, zespół Turnera)

• izolowane wady wrodzone układu moczowego rozpoznane prenatalnie lub postnatalnie

• wcześniactwo

• niedotlenienie okołoporodowe

• odwodnienie

• sepsa

• wstrząs septyczny

• skaza krwotoczna

• zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC – disseminated intra­vascu­lar coagulation)

• stosowanie leków zaburzających hemodynamikę naczyń nerkowych

• stosowanie leków działających nefrotoksycznie (np. aminoglikozydów)

• wady wrodzone układu krążenia.

PODZIAŁ

Ostre uszkodzenie nerek (AKI) można podzielić według mechanizmu powodującego dysfunkcję nerek na:

• przednerkową ostrą niewydolność nerek (skąpomocz czynnościowy), spowodowaną zmniejszeniem przepływu krwi przez nerki; w grupie wiekowej noworodków stanowi ona 85% przypadków

• nerkową ostrą niewydolność nerek spowodowaną uszkodzeniem którejkolwiek ze struktur nerki – naczyń, kłębuszków, cewek nerkowych, tkanki śródmiąższowej (10–11% noworodkowej ONN)

• pozanerkową ostrą niewydolność nerek, którą powoduje zablokowanie dróg odprowadzających mocz (3–5%).

Ostre przednerkowe uszkodzenie nerek

Patogeneza

Ostre przednerkowe uszkodzenie nerek jest następstwem hipowolemii wskutek bezwzględnego lub względnego zmniejszenia objętości krwi krążącej. Może też być efektem zaburzeń hemodynamicznych upośledzających perfuzję nerek.

Cechą przednerkowego AKI jest potencjalna odwracalność zmian pod warunkiem odpowiednio wczesnego przywrócenia przepływu krwi przez nerki. Dłuższa hipoperfuzja skutkuje uszkodzeniem cewek nerkowych i powstaniem ostrej martwicy niedokrwiennej. Bywa,...