Definicja

Uraz okołoporodowy to mechaniczne i czynnościowe uszkodzenie ciała noworodka związane z porodem.

Patogeneza

Uraz okołoporodowy może być:

• mechaniczny

• biochemiczny, niedotlenieniowy, którego skutkiem bywa niewydolność wielonarządowa (patrz rozdział „Encefalopatia niedotlenieniowo-niedokrwienna”).

Uraz może powstać przed porodem, podczas porodu lub podczas resuscytacji poporodowej.

Epidemiologia

Urazy okołoporodowe występują z częstością 6–8 na 1000 porodów.

Czynniki ryzyka urazu okołoporodowego

Ryzyko urazu okołoporodowego jest większe u donoszonych noworodków z dużą masą ciała oraz u wcześniaków, u których delikatne tkanki łatwo ulegają uszkodzeniu. Duże noworodki doznają urazu z powodu:

• trudności przechodzenia przez kanał rodny, szczególnie głowy i ramion

• patologicznego ułożenia w czasie porodu, np. pozycji pośladkowej

• użycia kleszczy

• użycia wyciągacza próżniowego

• braku opieki medycznej

• zbyt szybkiego lub przedłużającego się porodu

• braku współpracy rodzącej z położną przy porodzie.

Przedgłowie (caput succedaneum)

Przedgłowie to często obserwowany, ciastowaty obrzęk tkanek miękkich części przodującej (zwykle głowy) narażonej na ucisk w kanale rodnym w czasie porodu drogami natury. Cechą charakterystyczną jest brak wyraźnych granic obrzęku. Ze względu na powszechność występowania i dobre rokowanie przedgłowie zazwyczaj nie jest uznawane za uraz, nie wymaga leczenia i ustępuje do 48 godziny życia. Należy to wyjaśnić rodzicom, szczególnie gdy obrzęk jest duży i towarzyszy mu zasinienie powłok lub sinica wybroczynowa.

Wylewy zewnątrzczaszkowe

Krwiak podokostnowy

Krwiak podokostnowy to zbiornik krwi w przestrzeni podokostnowej kości czaszki, spowodowany uszkodzeniem naczyń krwionośnych. Może pojawić się wskutek porodu siłami natury lub użycia próżnociągu, szczególnie gdy na rodzące się dziecko działają zbyt duże siły (np. nasilone skurcze macicy, ucisk z zewnątrz) lub zaburzone są mechanizmy adaptacyjne (np. zbyt szybki poród). Krwiak może być pojedynczy, w obrębie jednej kości lub może ich być kilka, w obrębie kilku kości czaszki.

Obraz kliniczny

Rozpoznanie ustala się na podstawie obmacywania głowy. W badaniu palpacyjnym stwierdza się charakterystyczny objaw chełbotania ograniczony do konkretnej kości czaszki. Nigdy nie przekracza granicy kości i granicy szwów czaszkowych. W zależności od ilości wynaczynionej krwi krwiak może być miękki lub mocno napięty, uciskający znajdującą się pod nim kość. Badanie obrazowe (TK lub MR) jest wskazane, tylko jeśli współwystępują objawy neurologiczne.