Informacje podstawowe

Leczenie bólu w okresie noworodkowym jest trudne między innymi z powodu:

• dużego narażenia na bodźce bólowe

• trudności oceny nasilenia bólu

• trudności oceny skuteczności terapii

• niedojrzałości układu nerwowego

• niedojrzałości narządów metabolizujących leki.

W 24 tygodniu życia płodowego obwodowe nerwy czuciowe są wykształcone, choć nie w pełni zmielinizowane. Przez wiele tygodni nie tylko włókna C, ale także włókna A i B dochodzą do warstwy I i II rogów tylnych. To podwójne unerwienie powoduje, że nawet lekkie bodźce dotykowe (przewodzone przez włókna Aβ) wywołują typową reakcję bólową.

U noworodka niedojrzały jest również proces modulacji bólu. Dopiero w 40 tygodniu życia płodowego dojrzewa endogenny układ hamowania bólu. U wcześniaków istnieje przewaga neurotransmiterów działających pobudzająco (NMDA – pobudzające receptory N-metylo-D-asparaginianowe) nad hamującymi (GABA – postsynaptyczne hamujące receptory kwasu γ-aminomasłowego). Prowadzi to do nasilenia odczuwania bodźców bólowych, czyli wzrostu natężenia bólu.

Reakcja na ból

W odpowiedzi na bodziec bólowy u noworodka występuje:

• spadek saturacji

• wzrost częstości akcji serca

• wzrost stężenia adrenaliny

• zmniejszona aktywność

• bezdech

• wzrost ciśnienia śródczaszkowego.

Podobne objawy mogą jednak sugerować potrzeby fizjologiczne, takie jak głód, pragnienie, zimno, wzdęcie, jak również poważne stany chorobowe, np. sepsę.

Ocena natężenia bólu

Ocena nasilenia bólu u noworodków jest bardzo trudna. Należy pamiętać, że brak behawioralnej odpowiedzi nie oznacza braku bólu, gdyż dziecko może przestać się poruszać lub mieć bezdech z powodu bólu.

Najczulszymi wskaźnikami natężenia bólu są:

• zmiana wyrazu twarzy (mimika noworodka >25 tygodnia życia płodowego jest porównywalna z mimiką dzieci starszych i dorosłych)

• częstość akcji serca

• saturacja.

Zalecane jest stosowanie skal oceny natężenia bólu, np.: