Wstęp

Zaburzeniom metabolizmu glukozy często towarzyszy nieprawidłowy metabolizm lipidów. Wspólne podłoże patogenetyczne i następstwa bezwzględnego lub względnego niedoboru insuliny sprawiają, że dyslipidemia u chorych na cukrzycę występuje znacznie częściej niż w populacji ogólnej. Z jednej strony osoby z rozpoznaną dyslipidemią stanowią grupę zwiększonego ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2, z drugiej – cukrzyca, niezależnie od typu, zwiększa ryzyko dyslipidemii. Zaburzenia lipidowe u chorych na cukrzycę obejmują zarówno zmiany składu, jak i ilości lipoprotein.

Współistnienie cukrzycy i dyslipidemii znacznie zwiększa ryzyko chorób układu krążenia, dlatego bardzo ważna jest wczesna diagnostyka i skuteczne leczenie zaburzeń lipidowych u chorych na cukrzycę. Efektywność leczenia hipolipemizującego w dużej mierze zależy od skuteczności zwalczania hiperglikemii. Większość chorych na cukrzycę oprócz terapii dietą i wysiłkiem fizycznym wymaga leczenia farmakologicznego. Stosowanie statyn u chorych na cukrzycę zmniejsza śmiertelność. W chwili obecnej nie ma tak silnych dowodów dla innych leków stosowanych w leczeniu zaburzeń lipidowych u chorych na cukrzycę.

Definicja

Dyslipidemia jest następstwem zaburzeń metabolizmu lipidów i oznacza nieprawidłowe stężenie na czczo w surowicy co najmniej jednego z wymienionych parametrów:

• cholesterolu całkowitego
• cholesterolu frakcji LDL
• cholesterolu frakcji HDL
• triglicerydów.

Zaburzenia lipidowe w przebiegu cukrzycy są następstwem zjawiska insulinooporności i defektu sekrecji insuliny. Dla cukrzycy typu 2 typowy jest aterogenny profil lipidowy (aterogenna dyslipidemia) charakteryzujący się:

• wzrostem lipemii poposiłkowej
• zmianami ilościowymi lipoprotein:
  • wzrostem stężenia triglicerydów w surowicy
  • obniżeniem stężenia cholesterolu frakcji HDL
• zmianami jakościowymi lipoprotein:
  • wzrostem frakcji małych gęstych LDL.

Według klasyfikacji Fredricksona cukrzyca kojarzy się z następującymi typami zaburzeń lipidowych:

• I (podwyższone stężenie chylomikronów)
• IV (podwyższone stężenie VLDL)
• V (podwyższone stężenie VLDL i chylomikronów).

Zaburzenia lipidowe charakteryzujące się podwyższonym stężeniem lipidów we krwi (hiperlipidemie) Europejskie Towarzystwo Miażdżycowe w 1992 r. podzieliło na postacie, w zależności od frakcji lipidów, która ulega podwyższeniu oraz w zależności od ich wartości. U chorych na cukrzycę podział ten jest mniej przydatny, gdyż nawet prawidłowe stężenia w surowicy cholesterolu i triglicerydów nie wykluczają zmian we frakcjach LDL i HDL cholesterolu. Polskie Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia (PFP) definiuje dyslipidemię według zasad przedstawionych w tabeli 1.