Wstęp

Najnowsza klasyfikacja rozróżnia dwa podstawowe typy cukrzycy, jednak objawy kliniczne towarzyszące ujawnieniu się choroby nie zawsze pozwalają na odróżnienie typu 1 od typu 2. Ponadto u około 9% dorosłych ze świeżo rozpoznaną cukrzycą wykrywa się markery immunologiczne związane z rozwojem cukrzycy typu 1. Dla określenia typu cukrzycy rozpoznawanej wstępnie jako typ 2, ale z dodatnim mianem przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom wysp trzustkowych, zaproponowano termin „późno ujawniająca się cukrzyca typu 1 u dorosłych” (LADA – latent autoimmune diabetes in adults). Z uwagi na konieczność zastosowania markerów immunologicznych do potwierdzenia diagnozy, LADA rozpoznawana jest zbyt rzadko. Przypuszcza się, że właściwe rozpoznanie i leczenie od początku choroby może zwolnić proces destrukcji wysp trzustkowych, zapewnić lepszą kontrolę metaboliczną i zmniejszyć ryzyko rozwoju późnych powikłań cukrzycy.

Definicja

LADA to postać cukrzycy pośredniej między typem 1 a 2. Dominującą rolę w patogenezie odgrywa powolny autoimmunologiczny naciek zapalny wysp trzustkowych, powodujący dysfunkcję wydzielających insulinę komórek β.

Proces ten postępuje stopniowo, dlatego LADA ujawnia się w późniejszym wieku i przebiega inaczej niż cukrzyca typu 1. Nie znamy dokładnych przyczyn powolnego autoimmunologicznego uszkodzenia wysp trzustkowych, istotną rolę mogą odgrywać genetyczne, immunologiczne i środowiskowe czynniki ochronne spowalniające proces autodestrukcji, a także częściowa regeneracja uszkodzonych komórek β.

Inne nazwy LADA to:

• wolno ujawniającą się cukrzyca typu 1
• cukrzyca typu 1,5
• autoimmunologiczna cukrzyca dorosłych.

Kryteria rozpoznania

Najbardziej rozpowszechnione kryteria rozpoznania zostały zaproponowane przez Immunology of Diabetes Society oraz konsorcjum Action LADA. Są to:

• wystąpienie cukrzycy pomiędzy 30 a 70 r.ż.
• obecność przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom wysp trzustkowych
• konieczność zastosowania insuliny (z uwagi na trudności wyrównania glikemii za pomocą innego leczenia) nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od rozpoznania cukrzycy.

Kryteria te prawdopodobnie ulegną zmianie z uwagi na częste stosowanie insuliny już przy podejrzeniu LADA (w ośrodkach niedysponujących możliwością oznaczenia autoprzeciwciał). Najistotniejszym kryterium rozpoznania LADA jest obecność przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom wysp trzustkowych, najczęściej przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (anty-GAD), u dorosłych, u których wstępnie rozpoznano cukrzycę typu 2.