Wstęp

Lekarz spotyka się z dwiema różnymi sytuacjami klinicznymi:

• ciążą u kobiety chorej na cukrzycę; jest to tzw. cukrzyca przedciążowa – typu 1, 2, LADA (latent autoimmune diabetes in adults) lub MODY (maturity onset diabetes of the young)
• cukrzycą rozwijającą się lub rozpoznaną w ciąży; jest to tzw. cukrzyca ciążowa (GDM – gestational diabetes mellitus).

Na cukrzycę choruje ok. 0,3% kobiet w wieku rozrodczym, a cukrzycą ciążową jest powikłanych 0,6-15% ciąż w zależności od grupy etnicznej (w Polsce ok. 3-5%).

Najczęstszą postacią cukrzycy u kobiet w okresie prokreacyjnym jest cukrzyca typu 1. Cukrzycę typu 2 u kobiet w ciąży obserwuje się rzadziej. Jednak w najbliższych latach należy spodziewać się częstszego występowania cukrzycy typu 2 u ciężarnych. Wynikać to będzie ze zwiększenia się wieku kobiet ciężarnych oraz z coraz młodszego wieku zachorowania na cukrzycę typu 2 we wszystkich populacjach na świecie.

Dawniej ciąża u kobiety z cukrzycą stanowiła znaczące ryzyko dla matki i płodu. Dziś, w dobie intensywnej terapii insulinowej, samokontroli glikemii, doskonałych metod monitorowania przebiegu ciąży, dobrostanu płodu i noworodka w połączeniu z wysokiej klasy medyczną opieką specjalistyczną cukrzyca nie jest już tak dużym zagrożeniem.

Warunkiem sine qua non redukcji zagrożenia dla matki i płodu jest jednak osiągnięcie pełnej kontroli metabolicznej cukrzycy w okresie okołokoncepcyjnym, w ciąży i połogu oraz skuteczne leczenie przewlekłych powikłań i chorób towarzyszących. Wczesne wykrycie i intensywne leczenie cukrzycy ciążowej istotnie poprawiają wyniki położnicze.

Przebieg ciąży u kobiety z cukrzycą, moment i sposób porodu, a także stan urodzeniowy dziecka, przebieg okresu noworodkowego i dalszy rozwój są w znacznej mierze zdeterminowane przez stopień kontroli metabolicznej cukrzycy u ciężarnej.

Wpływ hiperglikemii matki na płód zależy od jej nasilenia i okresu ciąży, w którym wystąpiła. Dlatego inne problemy medyczne obserwuje się u kobiet z cukrzycą przed ciążą, a nieco inne w cukrzycy ciążowej.

Informacje podstawowe

Gospodarka energetyczna w prawidłowej ciąży

Metabolizm płodu

Glukoza

Glukoza jest głównym źródłem energii dla rozwijającego się płodu. Stanowi też substrat do syntezy glikogenu, tłuszczów i białek. Glukoza przenika przez łożysko na zasadzie dyfuzji ułatwionej, czyli szybciej niż wynika to z różnicy stężeń we krwi matki i płodu. Stężenie glukozy we krwi płodu jest niższe o 10-30 mg/dl niż we krwi matki. Transport glukozy odbywa się przy udziale nośnika glukozy GLUT1 zlokalizowanego w syncytiotrofoblaście.