Wprowadzenie

Do rozwoju cukrzycy typu 2 dochodzi na skutek interakcji czynników genetycznych i środowiskowych. W badaniach genetycznych nad wrodzoną podatnością na cukrzycę dokonał się w ostatnim czasie pewien postęp, mimo to nadal ok. 90% genetycznej składowej predyspozycji do rozwoju cukrzycy pozostaje nieznana. Znaczenie wszystkich znanych dzisiaj wariantów genetycznych odpowiedzialnych za rozwój cukrzycy jest mniejsze niż klasycznych czynników ryzyka, takich jak nadwaga i otyłość, mała aktywność fizyczna czy zła dieta. Trudno zatem oczekiwać, że najbliższe lata przyniosą przełom w farmakoterapii lub farmakologicznej prewencji cukrzycy.

Znaczenie interwencji behawioralnej i edukacji chorego

Jednym z najważniejszych elementów prewencji i leczenia cukrzycy typu 2 jest (i zapewne długo jeszcze będzie) interwencja behawioralna. Leczenie oparte na zmianie trybu życia jest bardzo skuteczne, niestety jednak bardzo rzadko wdrażane. Próby niefarmakologicznego leczenia cukrzycy często kończą się niepowodzeniem, niejednokrotnie wynikającym z nieumiejętnej edukacji chorego. Informacje dotyczące diety i wysiłku fizycznego często wydają się pacjentom zbyt skomplikowane, a zmiany trudne do wprowadzenia w codziennym życiu. W rozdziale przedstawiono skrótowe propozycje szkoleń, które powinny być wstępem do pełnej edukacji pacjenta.

Edukacja diabetologiczna jest kluczem do sukcesu terapeutycznego także w cukrzycy wymagającej farmakoterapii. Nawet jeśli chory przyjmuje doustne leki przeciwcukrzycowe lub insulinę, bez kompleksowej zmiany jego podejścia do własnego zdrowia leczenie nie będzie skuteczne. Cukrzyca typu 2 jest chorobą, w której to lekarz podejmuje strategiczne decyzje terapeutyczne, ale na co dzień leczenie pozostaje w rękach pacjenta.

Podręcznik ten ma wymiar przede wszystkim praktyczny, dlatego nie przedstawiono rozbudowanego opisu metodologii edukacji diabetologicznej. Podsumowano natomiast zagadnienia, które należy przedstawić choremu z cukrzycą typu 2, aby możliwa była jego aktywna i skuteczna współpraca z zespołem terapeutycznym.

Badania nad interwencją behawioralną w prewencji cukrzycy

Znaczenie interwencji behawioralnej dostrzeżono już w latach 20. XX w. Wyniki dwóch największych badań dotyczących roli czynników behawioralnych w leczeniu zaburzeń gospodarki węglowodanowej opublikowano jednak stosunkowo niedawno. Badania te opierały się na podobnych założeniach, prowadzone były jednak przez niezależne grupy badawcze i dotyczyły różnych populacji.