Przeglądasz archiwalną treść publikacji „Wielka Interna. Diabetologia” Zamów najnowsze wydanie
Podyplomie logo dark

Monitorowanie leczenia cukrzycy

Liliana Majkowska

Wstęp

Właściwe leczenie cukrzycy wymaga wytyczenia celów, które są wypadkową zaleceń terapeutycznych zawartych w standardach i indywidualnej oceny pacjenta, jego wieku, stanu zdrowia i zagrożeń. Cele te powinny być precyzyjnie ustalone i jasno przedstawione nie tylko zespołowi terapeutycznemu, ale i choremu. Terapia powinna konsekwentnie zmierzać do ich osiągnięcia, a jeśli okazuje się nieskuteczna, musi zostać zmodyfikowana. W rozdziale przedstawiono metody monitorowania skuteczności wyrównywania zaburzeń gospodarki węglowodanowej.

Hemoglobina glikowana (HbA1c)

Jej oznaczanie stanowi złoty standard kontroli metabolicznej cukrzycy. Przełomowym momentem było opublikowanie wyników amerykańskiego badania DCCT (Diabetes Control and Complications Trial), w którym wykazano wyraźną zależność między HbA1c a rozwojem mikroangiopatii u chorych z cukrzycą typu 1.

Charakterystyka i implikacje praktyczne

HbA1c jest produktem nieenzymatycznego przyłączenia cząsteczki glukozy do wolnych grup aminowych globiny. Powstaje przez przyłączenie cząsteczki glukozy do N-końcowej grupy aminowej łańcucha β globiny. Błona komórkowa erytrocytów jest przepuszczalna dla glukozy, a glikacja grup aminowych globiny odbywa się bez udziału enzymów. Odsetek hemoglobiny glikowanej w erytrocytach odzwierciedla zatem glikemię z ostatniego okresu odpowiadającego długości życia erytrocytów, tzn. 120 dni. W praktyce czas wglądu w glikemię jest nieco krótszy i wynosi ok. 2 miesięcy, ponieważ 50% odsetka HbA1c kształtują surowicze stężenia glukozy w ostatnich 30 dniach.

Metody oznaczania HbA1c

Testy komercyjne do oznaczania hemoglobiny glikowanej wprowadzono w 1978 r. Spośród licznych frakcji hemoglobiny glikowanej w diagnostyce wykorzystuje się głównie oznaczanie HbA1c, rzadziej HbA1(a+b+c). Od 1988 r. zgodnie z zaleceniami American Diabetes Association (ADA) oznaczanie HbA1c (metodą chromatograficzną lub immunochemiczną) należy do rutynowych metod kontroli metabolicznej cukrzycy.

HPLC i standaryzacja oznaczeń

W ramach National Glycohemoglobin Standardization Program (NGSP), rozpoczętego w USA, a dziś prowadzonego w wielu krajach, za metodę referencyjną uznano wysokosprawną chromatografię cieczową (HPLC – high performance liquid chromatography). Jeśli laboratorium stosuje inną metodę, wynik koryguje się, tak aby odpowiadał wartościom HbA1c oznaczanym metodą referencyjną. Zgodnie z tak przyjętymi wytycznymi poziom HbA1c oznacza 99% laboratoriów w USA, 100% w Kanadzie i 97% w Wielkiej Brytanii.