Wstęp

Właściwe leczenie cukrzycy wymaga wytyczenia celów, które są wypadkową zaleceń terapeutycznych zawartych w standardach i indywidualnej oceny pacjenta, jego wieku, stanu zdrowia i zagrożeń. Cele te powinny być precyzyjnie ustalone i jasno przedstawione nie tylko zespołowi terapeutycznemu, ale i choremu. Terapia powinna konsekwentnie zmierzać do ich osiągnięcia, a jeśli okazuje się nieskuteczna, musi zostać zmodyfikowana. W rozdziale przedstawiono metody monitorowania skuteczności wyrównywania zaburzeń gospodarki węglowodanowej.

Hemoglobina glikowana (HbA_1c)

Jej oznaczanie stanowi złoty standard kontroli metabolicznej cukrzycy. Przełomowym momentem było opublikowanie wyników amerykańskiego badania DCCT (Diabetes Control and Complications Trial), w którym wykazano wyraźną zależność między HbA_1c a rozwojem mikroangiopatii u chorych z cukrzycą typu 1.

Charakterystyka i implikacje praktyczne

HbA_1c jest produktem nieenzymatycznego przyłączenia cząsteczki glukozy do wolnych grup aminowych globiny. Powstaje przez przyłączenie cząsteczki glukozy do N-końcowej grupy aminowej łańcucha β globiny. Błona komórkowa erytrocytów jest przepuszczalna dla glukozy, a glikacja grup aminowych globiny odbywa się bez udziału enzymów. Odsetek hemoglobiny glikowanej w erytrocytach odzwierciedla zatem glikemię z ostatniego okresu odpowiadającego długości życia erytrocytów, tzn. 120 dni. W praktyce czas wglądu w glikemię jest nieco krótszy i wynosi ok. 2 miesięcy, ponieważ 50% odsetka HbA_1c kształtują surowicze stężenia glukozy w ostatnich 30 dniach.

Metody oznaczania HbA_1c

Testy komercyjne do oznaczania hemoglobiny glikowanej wprowadzono w 1978 r. Spośród licznych frakcji hemoglobiny glikowanej w diagnostyce wykorzystuje się głównie oznaczanie HbA_1c, rzadziej HbA_1(a+b+c). Od 1988 r. zgodnie z zaleceniami American Diabetes Association (ADA) oznaczanie HbA_1c (metodą chromatograficzną lub immunochemiczną) należy do rutynowych metod kontroli metabolicznej cukrzycy.

HPLC i standaryzacja oznaczeń

W ramach National Glycohemoglobin Standardization Program (NGSP), rozpoczętego w USA, a dziś prowadzonego w wielu krajach, za metodę referencyjną uznano wysokosprawną chromatografię cieczową (HPLC – high performance liquid chromatography). Jeśli laboratorium stosuje inną metodę, wynik koryguje się, tak aby odpowiadał wartościom HbA_1c oznaczanym metodą referencyjną. Zgodnie z tak przyjętymi wytycznymi poziom HbA_1c oznacza 99% laboratoriów w USA, 100% w Kanadzie i 97% w Wielkiej Brytanii.