Stan hiperglikemiczno-hiperosmolalny

Wstęp

Definicja. Stan hiperglikemiczno-hiperosmolalny (nieketonowa hiperglikemia hiperosmolarna, śpiączka hiperosmolarna) jest ostrym zespołem zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, w mniejszym stopniu węglowodanowej i białkowej, który zazwyczaj występuje u osób z częściowym niedoborem insuliny. Spowodowany jest nagłym brakiem insuliny. Objawia się znaczną hiperglikemią, zwiększoną osmolalnością osocza, dużym odwodnieniem.

Epidemiologia. Stan hiperglikemiczno-hiperosmolalny występuje przede wszystkim u osób starszych z cukrzycą typu 2 i może być pierwszym objawem choroby. Występuje 5-6-krotnie rzadziej niż kwasica ketonowa, natomiast śmiertelność przekracza 40%.

Patogeneza. Częściowy niedobór insuliny nie przeciwdziała narastaniu hiperglikemii, resztkowe wydzielanie insuliny hamuje ketogenezę, hiperosmolalność ogranicza lipolizę, nadmierna utrata sodu z moczem nasila odwodnienie hipertoniczne.

Czynniki wywołujące:

• opóźnione rozpoznanie cukrzycy

• nierozpoznana cukrzyca

• niedostateczne leczenie cukrzycy (np. przerwanie insulinoterapii w przebiegu choroby układu pokarmowego)

• ciężkie zakażenia bakteryjne (zwłaszcza ropne lub przebiegające z odwodnieniem)

• ostre choroby układu sercowo-naczyniowego (zawał mięśnia sercowego, udar mózgu)

• ostre zapalenie trzustki

• przewlekła choroba nerek

• nadużywanie alkoholu

• intensywne stosowanie leków moczopędnych

• leki psychotropowe

• zaburzenia regulacji pragnienia i łaknienia.

Diagnostyka

Objawy

Objawy podmiotowe:

• zaburzenia świadomości, śpiączka

• polidypsja, poliuria, utrata masy ciała.

Objawy przedmiotowe:

• głębokie odwodnienie hipertoniczne (sucha skóra i błony śluzowe, zapadnięte gałki oczne)

• przyspieszony, płytki oddech

• tachykardia

• obniżone ciśnienie tętnicze.

Rozpoznanie